Page 3 - Fizik 12 | 4.Ünite

1. BÖLÜM: ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ

4.1.1. Atom Kavramı

B�r madden�n tüm özell�kler�n� taşıyan en küçük yapıya atom den�r.
B�l�m �nsanları atomun yapısı �le �lg�l� çalışmalara her zaman önem ver-
m�ş, esk� çağlardan bugüne kadar madden�n yapısı hep merak konusu
olmuştur.
M�letl� Tales (M�letl� Tales, MÖ 624-547) dünyanın özünün su oldu-
ğunu söylem�ş, Anaxagoras (Anaks�goras, MÖ 500-428) �se mad-
dedek� değ�ş�kl�kler�n maddey� oluşturan ‘bölünmez parçacık’ların
farklı b�ç�mlerde düzenlenmes�nden kaynaklandığını �fade etm�şt�r.
Empedokles (Empedokles, MÖ 484-424) maddey� oluştu-
ran bu bölünmez parçacıkları toprak, hava, ateş ve su olmak
üzere dört element altında toplamıştır. Democr�tus (Dem�krotus,
MÖ 460-370), maddeler�, bölünemez veya kes�lemez anlamına gelen
“atomos” olarak adlandırmış ve maddeler�n bölünemez tanec�klerden
oluştuğunu �fade etm�şt�r. Democr�tus atom den�len bu bölünemez par-
çacıkların şek�l, konum ve düzenlen�ş bakımından b�rb�r�nden farklı oldu-
ğunu her türlü madden�n temel yapıtaşlarını oluşturduğunu bel�rtm�şt�r.
Ar�sto (Ar�sto, MÖ 384-322), toprak, hava, ateş ve sudan oluşan
dört element görüşünü onaylamıştır. Ar�sto’nun görüşler� yüzyıllar
boyunca düşünce dünyasını etk�s� altına almış ve sarsılması güç b�r
otor�te hâl�ne gelm�şt�r. Atomun varlığına da�r �lk c�dd� deneysel del�ller
19. yüzyılın başında John Dalton (Con Dalton) tarafından ortaya konul-
muştur. Bugüne kadar ortaya atılan atom teor�ler� b�rb�r�yle �l�şk�l� olarak
gel�şt�r�lm�şt�r. Ortaya atılan b�r teor�, b�r öncek� teor�n�n eks�kl�kler�n�
g�dermeye çalışmıştır.

Dalton Atom Modeli

John Dalton (Jon Daltın, 1766-1844) (Görsel 4.1), k�myasal b�leş�kle-
r�n temel� olan katlı oranlar yasası ve kütlen�n korunumu yasasından
yararlanarak gel�şt�rd�ğ� atom kuramına göre

• Her element atom adı ver�len çok küçük ve bölünemeyen tanec�k-
lerden oluşmuştur. Atomlar, �çler� dolu ve sert tanec�klerd�r.

• K�myasal tepk�melerde atomlar bölünemez ve yen�den
oluşturulamaz.
Dalton’un ortaya attığı bu model, atomun �ç yapısını açıklayamamasına Görsel 4.1: John Dalton
(Tems�l� resm�)
rağmen bundan sonrak� modeller�n gel�şmes�nde öneml� rol oynamıştır.

Thomson Atom Modeli
- - Negatif
George Johnstone Stoney’�n (Corç Jonston Stoney) elektronu keşf�n- - elektron
den sonra 1897 yılında J. J. Thomson, b�r katot ışını tüpü kullana- - - -
rak ürett�ğ� ışınlara elektr�k ve manyet�k alanların uyguladığı kuvvet- - - - -
lerden hareketle katot ışınları �ç�n elektron yükünün kütles�ne oranını - -
e 11 - -
m = 1,7588 $ 10 C/kg oranını hesaplamıştır. Pozitif yükler
Thomson bu sonuçlardan hareketle üzümlü keke benzet�len ve Şek�l 4.1: J. J. Thomson
üzümlü kek model� olarak da b�l�nen yen� b�r atom model� gel�şt�rm�şt�r üzümlü kek model�
(Şek�l 4.1).

12. SINIF FİZİK 147