Page 4 - Fizik 12 | 5.Ünite

5. ÜNİTE: MODERN FİZİK

Ayrılan �k� ışık demet�n�n eş�t m�ktarda yol almasını sağlayacak şek�lde
aynaları ayarlanmış M�chelson g�r�ş�mölçer� çalıştırıldığında gözlenen
olaylar aşağıda ver�lm�şt�r.

• Yarı geç�rgen ç�ft taraflı aynaya gönder�len ışığın b�r bölümü
yansırken b�r bölümü geçer ve geçen ışınlar A aynasına ulaşır. Bu
aynadan yansıyan ışık, tekrar yarı geç�rgen aynadan yansıyarak
ekrana ulaşır.

• Yarı geç�rgen aynaya gönder�len ve aynadan yansıyan d�ğer ışık
demet� B aynasına ulaşır. Bu aynadan yansıyan ışık, ç�ft taraflı
yarı geç�rgen aynadan geçerek ekrana ulaşır.

Işınlar ekrana ulaştığında b�r g�r�ş�m desen� meydana get�r�r. Dünya
ether ortamıyla aynı doğrultuda hareket ett�ğ�nde hareket doğrultu-
sunda gönder�len ışığın hızı ortam dolayısıyla değ�şmel�; Dünya’nın
hareket�ne d�k olarak gönder�len ışığın hızı etherden etk�lenmed�ğ�n-
den değ�şmemel� ve bu �k� ışık demet� ekran üzer�ne düşürüldüğünde
�se farklı g�r�ş�m desenler� oluşmalıydı. Ancak ekranda farklı g�r�ş�m
o
desenler�n�n oluşmadığını gördüler. Daha sonra deney düzeneğ� 90
döndürülerek tekrar yapıldı ve sonucun değ�şmed�ğ� görüldü. Işığın
farklı doğrultudak� eş�t uzunluktak� yolları alma süres�nde b�r değ�ş�kl�k
olmadığından ether�n varlığını gösteren b�r kanıt ortaya konulamadı.

M�chelson ve Morley sabır ve kararlılık �ç�nde 1929 yılına kadar 42 yıl
boyunca ether rüzgârının doğrultu ve ş�ddet değ�şt�rmes�n� bekled�kler�
�ç�n yılın değ�ş�k zamanlarında ve farklı coğraf�k bölgelerde deneyle-
r�n� tekrarladılar. Fakat sonuç hep aynı oldu. Beklenen saçak kayması
gözlenemed�.

M�chelson-Morley deney�n�n bu şek�lde sonuçlanmasına Dünya’nın
ether �le sürüklenmes�n�n neden olab�leceğ�ne �nanan bazı b�l�m �nsan-
ları da Dünya’nın farklı yerler�nde M�chelson-Morley deney�n� b�rçok
kez tekrarladılar. Ancak saçak kayması h�çb�r zaman gözlenemed�.
M�chelson-Morley deney� sonucuna göre

1. Ether h�potez�n�n geçerl� olmadığı �spatlandı.

2. Boşluktak� ışık hızının her doğrultu ve yönde aynı değere sah�p
olduğu ortaya konuldu.

3. Işığın yayılmak �ç�n h�çb�r ortama gerek duymayan b�r
elektromanyet�k dalga olduğu görüşü ağırlık kazanmıştır.

Daha sonrak� yıllarda M�chelson-Morley deney�n�n sonucu, E�nste�n
tarafından farklı b�r şek�lde yorumlanarak özel görel�l�k teor�s�n�n öner-
meler�nden b�r� hâl�ne get�r�ld�.

 Örnek

M�chelson-Morley Deney�’n�n yapılış amacını açıklayınız?

190 12. SINIF FİZİK