Page 6 - Fizik 12 | 5.Ünite

5. ÜNİTE: MODERN FİZİK

Yapılan deneyler �le ışık hızının; ışık kaynağının ya da gözlemc�n�n
hareket�nden bağımsız olduğu ve ışığın her koşulda c ışık hızıyla hare-
ket ett�ğ� görüldü.
1905 yılında E�nste�n özel görel�l�k kuramını açıklar. E�nste�n, özel göre-
l�l�k kuramını sadece eylems�z gözlem çerçeves�nde açıkladığı �ç�n özel
görel�l�k kuramı olarak da adlandırılır.
Bu kuram �k� postülayla açıklanab�l�r.

1. Postüla: F�z�k yasaları tüm eylems�z (�vmes�z) referans s�stemler�nde
aynıdır.

2. Postüla: Işık hızı, gözlemc� ve ışık kaynağının hızından bağım-
sızdır, tüm eylems�z referans s�stemler�nde aynıdır. Işık boşlukta
8
8
2,99792458 $ 10 m/s (yaklaşık 3 $ 10 m/s) hızla hareket eder.
E�nste�n, Lorentz dönüşümler�n� kullanarak Newton mekan�ğ�n�n temel�
olan mutlak uzay (uzunluk) ve mutlak zamanın var olmadığını ortaya
koymuştur. E�nste�n, zamanın ve uzunluğun gözlemc�n�n kullandığı
gözlem s�stem�n�n hızına bağlı olarak değ�şt�ğ�n� gösterm�ş, momentum
ve enerj� tanımlarına farklı b�r bakış açısı get�rm�şt�r.

 Örnek

Modern f�z�ğ�n gel�şmes�nde öneml� b�r yer� olan E�nste�n’ın özel
görel�l�k kuramının temel postülaları

I. F�z�k yasaları tüm eylems�z referans s�stemler�nde aynıdır.
II. Işık hızı, gözlemc� ve ışık kaynağının hızından bağımsızdır ve tüm
eylems�z referans s�stemler�nde aynıdır.

III. Işığın yayılması �ç�n maddesel ortama �ht�yaç vardır.
ver�lenlerden hang�ler�d�r?

 Çözüm
I ve II. öncüller E�nsten’ın özel görel�l�k kuramının postülalarındandır.
Işığın yayılması �ç�n maddesel b�r ortama �ht�yaç yoktur. Bu nedenle
III. öncül yanlıştır.

 Örnek
Hızlarının büyüklükler� sırasıyla 0,5c, 0,2c ve 0,5 olan K, L ve M araç-
ları şek�ldek� g�b� hareket etmekted�r.

K L M

0,5c 0,2c 0,5c

L aracının üzer�ndek� ışık kaynağından c hızıyla yayılan ışığın
hızını K aracındak� gözlemc� j , M aracındak� gözlemc� j olarak
K
M
ölçtüğüne göre c, j ve j arasındak� büyüklük �l�şk�s� ned�r?
K
M
192 12. SINIF FİZİK