Page 5 - Fizik 9 | 4.Ünite

4.1.1 İŞ VE ENERJİ

Günlük hayatta kullanılan iş sözcüğü ile fizik biliminde kullanılan
iş kavramı birbirinden farklıdır. Örneğin “İş yerin nerede?” sorusu
ile görev yeri sorulmakta, “Ev işi yapmaktan yoruldum.” cümlesi ile
temizlik yapıldığı anlatılmakta ya da “Bu projenin daha çok işi var.”
cümlesiyle projenin tamamlanması için zaman gerektiği ifade edil-
mektedir. Günlük konuşmalarda çeşitli anlamlarda kullanılan iş söz-
cüğünün fizik biliminde bütün bunlardan farklı tek bir anlamı vardır.
Fizik bilimine göre iş kavramının üç temel bileşeni bulunur: ci-
sim, kuvvet ve yer değiştirme. Bir cisim üzerinde iş yapılabilmesi için
cisme kuvvet uygulanması ve cismin de uygulanan kuvvet doğrultu-
sunda yer değiştirmesi gerekmektedir. Örneğin, Şekil 4.1.1ʼdeki gibi
masaya bir F kuvveti uygulandığında masa hareket ederse kuvvet,
masa üzerinde iş yapmış olur.

F

Şekil 4.1.1: Yatay zemindeki masanın itilmesi

Bir öğrenci sınıf kitaplığının alt rafından aldığı kitabı üst rafa yer-
leştirdiğinde (Şekil 4.1.2) kitaba yukarı yönde kuvvet uygulamış olur.
Kitap uygulanan bu kuvvet doğrultusunda yukarı doğru yer değiştirir
ve bu durumda öğrencinin kitaba uyguladığı kuvvet, kitap üzerinde
iş yapar.

Şekil 4.1.2: Kitaplığın alt rafındaki kitabın üst rafa yerleştirilmesi
Bir cisme kuvvet uygulanmasına rağmen cisim o kuvvet doğrultu-
sunda yer değiştirme yapmıyorsa fiziksel anlamda iş yapılmaz.

ENERJİ 165