Page 7 - Fizik 9 | 4.Ünite

SIRA SİZDE 2

Bir eşyanın merdivenden yukarı çıkarılması sırasında iş yapılır mı? Açıklayınız.

Yapılan işin büyüklüğü, cisme uygulanan kuvvete ve cismin o
kuvvet doğrultusunda yaptığı yer değiştirmeye bağlıdır. Fiziksel ola-
rak işin sıfırdan farklı olması için kuvvet ile alınan yolun çarpımının
sıfırdan farklı olması gerekir. Skaler bir büyüklük olan iş W ile göste-
rilir. SI birim sisteminde birimi jouledür (J). KuvvetF , yer değiştirme
D x olmak üzere işin matematiksel modeli
W = F.xD

şeklindedir. Kuvvetin birimi newton ve yer değiştirmenin birimi metre
olduğuna göre işin birimi,

1 J=1 N.1 m

olur. Matematiksel modelden de görüleceği üzere yapılan iş, uygula-
nan kuvvet ve yer değiştirmenin büyüklüğü ile doğru orantılıdır. Cis-
me uygulanan kuvvet ne kadar büyükse ya da cisim kuvvet etkisinde
ne kadar çok yer değiştirme yaparsa yapılan iş o kadar büyük olur.

(a) (b)

F=10 N F=10 N

x = 2 m D x 2 = 4 m
D 1
Şekil 4.1.3 (a,b): Aynı cismin 2 m ve 4 m itilmesi
Yatay zeminde durmakta olan cisim 10 Nʼlık kuvvetle Şekil 4.1.3
aʼdaki gibi 2 m itildiğinde kuvvetin yaptığı iş

W = F.xD
1 1
W = 10.2
1
W = 20J
1
olur. Aynı cisim aynı kuvvetle 4 m itildiğinde ise (Şekil 4.1.3 b) kuv-
vetin yaptığı iş

W = F.xD 2
2
W = 10.4
2
W = 40J
2
olarak hesaplanır.

ENERJİ 167