Page 100 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 48
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10
2. ÜNİTE : KALITIMIN GENEL İLKELERİ > 10.2.1. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
Kavram : Kan Uyuşmazlığı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı DİKKAT, KAN UYUŞMAZLIĞI! 20 dk.
Çalışmanın Amacı Kan uyuşmazlığı ve olası sonuçlarını kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metinden ve tablolardan yararlanarak soruları cevaplayınız.

Dikkat, Kan Uyuşmazlığı!
Kan uyuşmazlığı hastalığı, her 100 gebelikten yaklaşık 3’ünde görülen bir hastalıktır. Kan uyuşmazlığı
hastalığı, bilimsel adı ile Eritroblastosis fetalis, babanın Rh (+), annenin Rh (-), bebeğin Rh (+) olduğu
durumlarda ortaya çıkar. Kan uyuşmazlığı olduğunda çocuk, anne rahminde ölebilir veya sarılık has-
talığına yakalanarak dünyaya gelebilir. Bu durumda bebekte ciddi oranda anemi (kansızlık) görülür ve
bebeğin kanının değiştirilmesi gerekir.
Kan Uyuşmazlığının Teşhisi Nasıl Yapılır?
Anne ve baba adaylarının bebek sahibi olmadan önce yaptıracakları kan grubu testi ile kan uyuşmazlığı
ihtimali belirlenir. Ayrıca ülkemizde evlilik için resmi kurumlara başvuruda bulunan çiftlerin sağlık mer-
kezlerinde kan uyuşmazlığı testi yaptırmaları gerekmektedir.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Ortaya Çıkar?
İlk gebelikte annenin kanındaki Rh antikorları yeterli seviyeye ulaşmadığı için anne ve bebekte kan
uyuşmazlığı ortaya çıkmaz. Ancak ikinci ve daha sonraki gebeliklerde bebek Rh (+) ise Rh antijenlerini
önceden tanıyan anne adayının bağışıklık sistemi, Rh antikoru oluşturur ve antikorlar bebeğe geçerek
bebeğin alyuvarlarını parçalar. Bebekte sarılık ve anemi görülür.

Kan Uyuşmazlığının Tedavisi Mümkün mü?
Anne adayına gebelikte ve doğumdan sonra anti-D iğnesi yapılmalıdır. Böylece Rh antikoru üretimi dur-
durulur. Sonraki gebeliklerde kan uyuşmazlığının ortaya çıkma riski azaltılır.

Tablo 1: Kan grupları

Fenotip Genotip Antijen Antikor

A AA/A0 A antijeni Anti-B

B BB/B0 B antijeni Anti-A

AB AB A ve B antijeni Yok

0 00 Yok Anti- A ve Anti-B

Tablo 2: Rh faktörü

Fenotip Genotip Rh Antijeni Rh Antikoru

Rh (+) RR / Rr Var Yok

Yok ama sonradan oluştu-
Rh (-) rr Yok
rulabilir.

97