Page 96 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 46
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10
2. ÜNİTE : KALITIMIN GENEL İLKELERİ > 10.2.1. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
Kavram : Kan Grupları
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Verileri Yorumlama ve Analiz Yapma Becerisi, Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı KAN GRUBUM ANNEM VE BABAMDAN FARKLI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Kan gruplarını ve A, B, 0 sistemini kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Babasının geçireceği önemli bir ameliyat için A grubu kana ihtiyacı olduğunu öğrenen Demir, 18 yaşından
küçük olduğu için kan veremeyeceğini duyunca çok üzülür. Annesinin de A grubu kana sahip olduğunu
ve annesinin babasına kan verebileceğini öğrenince sevinir. Demir’in bu sırada dikkatini çeken bir durum
vardır: İlk kez anne ve babasının kan grubunu öğrenmiş ve çok şaşırmıştır çünkü kendisinin kan grubu
0’dır. Annesi ve babası A grubu iken kendisinin nasıl 0 grubu olduğunu merak eder ve bir araştırma yapar.
Kendisi gibi bu duruma şaşırabilecek arkadaşları olabileceğini düşünerek yaptığı araştırma sonucunda
elde ettiği verilerle hazırlayacağı sunumu okulda arkadaşlarıyla paylaşmaya karar verir.
10. sınıf öğrencisi Demir’in yaptığı araştırmalar sonucu kan grupları ile ilgili olarak elde ettiği veriler ve
hazırladığı sunum aşağıda verilmiştir:

• AB0 kan grubu sisteminde A, B ve 0 ol- AB0 KAN GRUPLARI
mak üzere 3 alel vardır. A Grubu B Grubu AB Grubu 0 Grubu
• A ve B alelleri eş baskın, 0 aleli ise çe- A Grubu B Grubu
kiniktir. Bu durumda sistemdeki fenotipte
A Antijeni B Antijeni
A, B, AB ve 0 olmak üzere 4 kan grubu
Anti-A
gözlenir.
Serumu
• AA, A0, BB, B0, AB, 00 olmak üzere 6
çeşit genotip bulunur.
• A ve B alelleri alyuvar hücrelerinin zarı Plazmadaki antikor Plazmadaki antikor
üzerinde “antijen” adı verilen özel bir pro- (Anti-B) (Anti-A)
tein çeşidinin oluşumuna neden olmak- Anti-B
tadır. Kan grupları sahip olunan antijene AB Grubu 0 Grubu
göre isimlendirilir (Örneğin A antijenine Serumu
A ve B Antijeni Antijen yok
sahip olan A grubu).
• “0” aleli, alyuvar hücre zarı üzerinde anti-
jen oluşturmaz.

Kanda bulunan yabancı antijenlere karşı
Plazmadaki antikor
üretilen proteinlere “antikor” denir. Anti- Çökelme yok Çökelme var
Plazmada antikor yok Anti-A ve Anti-B
korlar antijene özel üretilirler. Örneğin A
antijenine karşı plazmada Anti-A antikoru
üretilir. (Görsel 1) Görsel 1: Kan gruplarının sahip olduğu antijen
• Kan grubu tayini, alyuvarın zarındaki A
AB0 KAN GRUPLARI
A Grubu B Grubu AB Grubu 0 Grubu
antijenine bağlanan Anti-A serumu
B Grubu ile B
A Grubu
antijenine bağlanan Anti-B serumu kulla-
A Antijeni
B Antijeni
Anti-A
nılarak gözlenen çökelmeye göre yapılır. Serumu
Antijen ve kendine özgü antikorun bir
araya gelmesi sonucu antikor ve antijen
Plazmadaki antikor
Plazmadaki antikor
(Anti-A)
(Anti-B)
birbirine bağlanır. Bu bağlanma çökel-
Anti-B
meye (aglütinasyon) neden olur. Serumu
0 GrubuÇökel-
AB Grubu
Antijen yok
A ve B Antijeni
mede alyuvarlar birbirine yapışıp küme-
lenir. (Görsel 2)
Plazmadaki antikor Çökelme yok Çökelme var
Plazmada antikor yok Anti-A ve Anti-B
Görsel 2: Kan gruplarının antikorlar ile çökelme durumu ve antikorlar
93