Page 48 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 22
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10
1. ÜNİTE : HÜCRE BÖLÜNMELERİ > 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme
Kavram : Doku Kültürü
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı TOHUMSUZ BİTKİ ÜRETMEK MÜMKÜN MÜ? 20 dk.
Çalışmanın Amacı Bitkilerin tohumsuz olarak üretiminde doku kültürü yönteminin önemini kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Tohumsuz Bitki Üretmek Mümkün mü?
Nil Öğretmen, 10. sınıf Biyoloji dersinde öğrencilerine şu soruyu yöneltir:
“Küresel ısınma ve iklim değişikliklerinin bir sonucu olarak bitkilerin klasik tarımsal yöntemlerle üreti-
lemediği bir dünya düşünün. Yani tohumları kullanarak tarım ürünlerimizi, ihtiyaç duyduğumuz sebze
ve meyveleri yetiştiremiyoruz. Tüm dünyada büyük bir kıtlığın baş göstermemesi için sizce yapılması
gerekenler nelerdir?”
Öğrencilerin çoğu bu duruma çözüm olarak vejetatif üreme yöntemlerini önerirken en çok üzerinde du-
rulan yöntem tipi, “doku kültürü yöntemi” olur.

Doku Kültürü ile Yeni
Bildiklerimiz Öğrendiklerimiz
Bitkiler Üretilir mi?

Bildiklerimiz Neyi Araştırıyoruz?
Tohum olmadan bitkiler vejetatif Doku kültürü yöntemi ile tohum-
üreme yöntemleri ile üretilebilir. la veya diğer yöntemlerle üreti-
Vejetatif üremenin temeli mitoz mi zor olan bitkilerin özel besi
bölünmeye dayanır. Bu saye- ortamlarında üretimi sağlanır.
Araç ve Gereçler
de birbiriyle aynı nitelikle sahip Bu sayede vejetatif olarak bit-
Havuç, su, şeker, büyüme hor-
bitkilerimiz olur. Doku kültürü kiler klonlanır ve aynı genetik
monu içeren agarlı deney kabı
ise laboratuvar ortamında bit- yapıya sahip bitkiler elde edilir.
Kayıt ve Gözlem
kiden alınan doku parçalarının Kayıtlar
çoğalması ile yeni bir bitkinin Havuçtan alınan küçük doku Havuçtan alınan doku hücreleri
gelişimidir. Bu sayede pek çok parçaları deney kabına ekilir. mitoz bölünmeler ile çoğalarak
değerli tarım ürününü labora- Bitkinin gelişimi sonraki birkaç KALLUS dediğimiz farklılaşma-
tuvarda geleneksel tarım yön- gün gözlemlenir. mış hücre grubunu oluşturur.
temlerine başvurmadan elde Sonuç Embriyonik kök hücreye ben-
edebiliriz. Doku kültürü yöntemi ile elde zeyen bu hücre yığını gelişerek
Kavramlar ettiğimiz kallus, farklılaşarak bitkimizin filizini oluşturur. Bitki
doku kültürü bir bitkiyi meydana getirir. Doku filizimizi büyütmek üzere top-
vejetatif üreme kültürü yöntemi kullanılarak la- raklı saksılara alabiliriz.
mitoz bölünme boratuvar koşullarında farklı bit-
kallus ki türleri üretilebilir.

1. Başlangıç aşaması: 2. Bölünme aşaması: 3. Farklılaşma aşaması: 4. Bitki filizinin elde edil-
Ana bitkiden doku par- Kallus denen farklı- Kallustaki hücre grup- mesi:
çaları alınır. laşmamış hücre yığı- ları farklılaşarak doku- Kök, gövde ve yaprak-
nı oluşur. ları oluşturur. ları oluşan filiz toprağa
alınır ve gelişimini ta-
Görsel 1: Doku kültürü yöntemi ile bitki üretim aşamaları mamlar.
45