Page 72 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 34
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı BİYOLOJİ 10
2. ÜNİTE : KALITIMIN GENEL İLKELERİ > 10.2.1. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
Kavram : Monohibrit Çaprazlama
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Sınıflandırma Becerisi

Çalışmanın Adı BAZEN SAKLANIRIZ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Monohibrit çaprazlamayı kavrayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden ve Punnett karesi olarak adlandırılan diyagramdan faydalanarak soruları
cevaplayınız.

Çevrenizde kahverengi gözlü anne ve babanın mavi
gözlü çocukları olduğuna, kahverengi gözlü ve mavi
gözlü anne babanın mavi gözlü çocuğunun olmadığına
dair örnekler görmüşsünüzdür. Bu gibi örnekleri, farklı
özelliklerde çoğaltmak mümkündür.
Bu konu ile ilgili genetik biliminin kurucusu Mendel’in
çalışmaları vardır. Mendel, bezelyeler ile yaptığı çalış-
malarında çiçek rengi oluşumunda arı döl beyaz ve arı
döl mor çiçekli bezelyelerden sorumlu iki alelin gamet
oluşumunda eşit olasılıkta ve rastgele dağıldığını ifa-
de etmiştir. Bu durum Mendel’in ayrılma ilkesi olarak
adlandırmıştır. Zıt özellikleri taşıyan bu arı döllerin çap-
razlanmasından elde edilen F kuşağının tüm bireyleri,
1
taşıdığı bir karakter bakımından melezdir (heterozigot).
Bu bireyler melez olduğundan fenotipte resesif özellikleri
göremeyiz. F ’de resesif özelliklerin görülememesi Men-
1
del’in tam baskınlık ilkesi, F deki tüm bireylerin aynı
1
Görsel 1: Monohibrit çaprazlama olması ise Mendel’in benzerlik ilkesi olarak adlandırıl-
mıştır. Bir karakter yönüyle iki mor çiçekli melez bezel-
yenin çaprazlanması Punnett karesinde gösterilmiştir. F kuşağındaki herhangi iki bireyin çaprazlanma-
1
sından elde edilen ikinci nesil ise F kuşağıdır. (Punnett karesinde F kuşağının oluşması gösterilmiştir.)
2 2
Sorular:

1. Aşağıda monohibrit çaprazlama ile ilgili verilen ifadeleri eşleştiriniz.

Tanım İfade

1. Zıt homozigotların çaprazlanması ile elde edilen bireyler a. Mendel’in ayrılma ilkesi

2. Tek karakter yönüyle melez iki bireyin çaprazlanması b. Mendel’in benzerlik ilkesi

3. İki alelin gametlere eşit olasılıkta dağılması c. F kuşağı
1

4. Heterozigot genotipli bireylerde resesif özelliğin fenotipte görülmemesi d. Monohibrit çaprazlama

Zıt homozigotların çaprazlanması sonucu elde edilen bireylerin aynı
5. e. Mendel’in tam baskınlık ilkesi
genotipte olması

6. İki heterozigot bireyin çaprazlanması ile elde edilen bireyler f. F kuşağı
2

69