Page 77 - Biyoloji 10 - Kavram Öğretimi

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
36 BİYOLOJİ 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi

2. Aşağıdaki balık kılçığı diyagramında üst taraftaki kılçıklar üzerine nedenler, alt taraftaki kılçıkların
üzerine ise sonuçlar yazılacaktır. Ayrıca verilen diyagramda mutasyon olayına yönelik neden-sonuç
yanılgıları bulunmaktadır. Numaralanmış neden-sonuç ilişkilerinden hangi numaraların yerlerini de-
ğiştirirsek doğru balık kılçığı diyagramını elde ederiz? Verilen boşluğa yazınız.

3- Kromozom yapı
anormallikleri
gama, X ışınları
5- Ultraviyole, beta,
9- Kanser
Mutasyon
ve sayısında değişim
1- Kalıtsal hastalıklar
7- Doku, organ, vücut
8- Çeşitli varyantların 6- Zararlı kimyasallar 4- Nükleotit diziliminde 2- pH ve ısı değişimler
10- Ölüm
ortaya çıkması
değişim

3. Aşağıda verilen iki vakada görülen mutasyonlar arasındaki farklar nelerdir?

Down Sendromu

Down sendromu, genetik bir farklılık ve bir kromozom anomalisidir. En basit anlatı-
mı ile sıradan bir insan vücudunda bulunan kromozom sayısı 46 iken Down send-
romlu bireylerde bu sayı -üç adet 21. kromozom olması nedeniyle- 47 olmaktadır.
Down sendromlularda görülen bazı fiziksel özellikler; çekik küçük gözler, basık
burun, kısa parmaklar, kıvrık serçe parmak, kalın ense, avuç içindeki tek çizgi,
ayak baş parmağının diğer parmaklardan daha açık olmasıdır. Down sendromlu
bebekler genelde yaşıtlarından daha yavaş büyürler. Zihinsel gelişimleri geriden
gelir.
Görsel 1: 21. kromozomlar
Virüs Mutasyonlar ve Covid-19
Virüsler, yapılarında DNA veya RNA bulundurur. Hücre içine giren virüslerin DNA
veya RNA’sının kopyalanması sırasında nükleotitlerin diziliminde hatalar oluşa-
rak mutasyonlar görülebilir. Bunun yanında ortamda bulunan gen veya RNA’ların
virüsün DNA veya RNA’sına eklenmesi sonucu yeni varyantlar ortaya çıkabilir.
Çoğu mutasyon türü, belirli bir bölgeyi etkiler ve bu bölgeye bağlı olarak virü-
sün etki biçiminde farklılıklar ortaya çıkar. Genel olarak mutasyonların çok büyük
bir kısmı baskınlığını artıracak şekilde başarılı olamaz. Fakat virüslerde görülen
mutasyonlar, onların varlığını sürdürmesi ve üremesi için avantaj sağlayabilecek
Görsel 2: Virüs
baskın varyantların oluşumuna neden olabilir.
2019 yılında Çin’de ortaya çıkarak hızla yayılan Covid-19 virüsü, süreç içerisinde çeşitli bölgelerde mu-
tasyon geçirmiş, yeni varyantları ortaya çıkarmıştır. Birçok hastalık etkeninde olduğu gibi koronavirüste
de gerçekleşen mutasyonlar sonucunda dolaşımdaki virüs popülasyonunda genetik varyasyonlar mey-
dana gelerek hastalığın semptomları, seyri ve bulaşıcılığı yönünden çeşitli değişiklikler görülmeye başla-
mıştır. Covid-19’un mutasyonlarını Ocak 2020’den bu yana takip eden Dünya Sağlık Örgütü tarafından,
“Endişe Verici Varyant” olarak belirlenen yeni varyantların sayısı artmaktadır.

74
Hazırlayan: Ramazan SUBAŞI