Page 50 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 23
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10
3. ÜNİTE : ŞİİR > Halk Edebiyatı Nazım Türleri > Dinî-Tasavvufi Türk Halk Şiiri Nazım Türleri
Kavram : İlahi, Nefes, Deme, Nutuk, Şathiye, Devriye
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi

Çalışmanın Adı AYNI NEFES 15 dk.
Çalışmanın Amacı Dinî-tasavvufi Türk halk edebiyatı nazım türlerini ayırt edebilme.

1. Aşağıdaki bilgi haritasından hareketle dinî-tasavvufi Türk halk şiirinin türlere ayrılmasının nedenle-
rini yorumlayınız.

Tarikat adabını genç Allah’tan gelip ona Tasavvuf konularını
Allah aşkını dile
dervişlere öğreten dönme fikrini işleyen mizahi biçimde
getiren şiirler
şiirler şiirler işleyen şiirler

ilahi nutuk devriye şathiye

İLAHİ
Dağlar ile taşlar ile
Çağırayım Mevlâ’m seni
Seherlerde kuşlar ile
Çağırayım Mevla’m seni

Sular dibinde mâhiyle
Sahralarda âhû ile
Abdal olup yâhû ile Yeseviler hikmet,
Çağırayım Mevla’m seni Bektaşiler nefes,
(…) Bu tarz şiirlere Aleviler deme, adını vermiştir.
Bilmişim dünya hâlini Mevleviler ayin
Terk ettim kıyl ü kâlini
Baş açık ayak yalını
Çağırayım Mevlâ’m seni

Yunus okur diller ile
Ol kumru bülbüller ile
Hakkı seven kullar ile
Çağırayım Mevlâ’m seni
Yunus Emre

2. Tasavvufu anlatan bir roman yazmak isteyen yazar, elindeki bazı şiirleri kahramanlarına söyletmek
istemektedir. Kurguya göre Tapduk Emre, sözlerine tarikata yeni giren gençlere hitaben bir “nutuk”la
başlayacaktır. Bir süredir tekkeden uzaklarda nasibini arayan Derviş Yunus, “devriye” siyle gerçekte
hep o tek varlığa dönüldüğünü hatırlatacaktır. Uzak diyarlardan tekkeye mürşidinin “hikmet”lerini
hediye getiren bir Yesevi dervişi, Allah’a yaklaşma çabasını anlatmayı sürdürecektir. Romanın yüz-
yıllar sonrasına atlanan bir başka bölümünde tekkenin misafirlerinden Pir Sultan Abdal, gönlündeki

47