Page 97 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
47 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : DESTAN/EFSANE > Efsane > Türk Halk Edebiyatında Efsane
Kavram : Efsane
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı DİLDEN DİLE 20 dk.
Çalışmanın Amacı Efsane türünün genel özelliklerini açıklayıp okuduğu metinde bu özellikleri tespit edebilme.

Bilgi Notu: Sözlü gelenek içinde eski çağlardan beri söylenegelen, gerçek veya hayalî kişi, yer ve
olayları konu edinen hayalî hikâyelere efsane (söylence) denir.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.

EJDERHA
Bugün Elazığ ilimizin bir bucağı olan, eski
günlerin şaşaalı Harput’u ile ilgili olarak bir
efsane anlatılır:
Harput’a bir ejderha musallat olur, geceleri
şehre yaklaşırken büyük gürültüler, korkunç
homurtular çıkarır. Halk bundan son derece
korkar. Ama yapacakları bir şey yoktur. Ejder-
hanın bu gelişleri bir müddet devam eder. Şehir
halkı da onun her gelişinde aynı korkuyu duyar.
Ejderhanın, yine korkunç gürültüler çıkararak
geldiği bir gece, bazı kimseler, devrin büyük Görsel: Efsaneye Konu Olan Ejderha Taşı
âlimi Fetahmet Baba’ya (Fatih Ahmet Baba) koşarlar.
Durumu birkaç cümle ile ona anlatırlar. Fetahmet Baba halka korkmamalarını, ejderhanın onlara bir
şey yapamayacağını söyler.
Gecenin karanlığında neye uğradığını anlamayan şehir halkı evlerinden dışarı çıkıp canlarını kurtar-
makla meşgulken Fetahmet Baba ejderhanın gelmekte olduğu istikamete doğru gider. Herkes kaçtığı
için yalnız kalan Baba, avuçlarını Allah’a açarak dua etmeye başlar. Duasını bitirip avuçlarını yüzü-
ne süreceği sırada, üstüne gelmekte olan ejderha taş kesilir.
Anlatıldığına göre ejderhanın şekli bugün bile canlılığını muhafaza etmekteymiş. Fetahmet Baba’nın
mezarı ise halk tarafından ziyaret ve adak yeri olarak büyük ilgi görmektedir.
Anonim
Saim Sakaoğlu, 101 Anadolu Efsanesi
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

1. Aşağıdaki bilgi haritasında konularına göre efsane türleri verilmiştir. Okuduğunuz efsane bu grup-
lardan hangisine dâhil edilebilir? Gerekçesiyle açıklayınız.

Yaradılış ve dünyanın
1 sonuyla ilgili efsaneler Tarihî olaylarla ilgili 2
efsaneler

KONULARINA
GÖRE
EFSANELER

3 Olağanüstü kişi, varlık ve Dinî efsaneler (menkıbe) 4
güçlerle ilgili efsaneler

94