Page 148 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
87 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.1. Aydınlanma
Kavram : Işık Akısı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı NOKTADAN SONSUZA 15 dk.
Çalışmanın Amacı Işık akısı kavramını tanımlayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Başlangıç noktası, doğrultusu, yönü ve şiddeti olan büyüklükler; vektörel büyüklük olarak tanımlanır
ve temsilî olarak ok işareti ile gösterilir. Bu, bilimsel argümanların somutlaştırılmasında önemli bir
→
→
katkı sağlar. Tıpkı Dinamiğin Temel Prensibi’nin F = m.a biçiminde gösterilmesi gibi. Tüm bu anlatım-
lardaki amaç, bilimin ortak dilini öğrenme, geliştirme ve anlamlandırmadır.
Öncelikle bir levhayı dik biçimde delip geçen bir oku gözünüzde canlandırınız (Şekil 1). Levhanın her
noktasından geçebilme özelliğine sahip olan okun sonsuza kadar ilerleyebildiğini varsayınız. Ardın-
dan ok sayılarını birer birer artırınız. Böylelikle levha üzerinde ok ile temas etmemiş bir nokta kalma-
yıncaya dek bu işlemi sürdürünüz. Her seferinde levha, bir öncekine göre daha fazla ok ile temas
durumunda olacaktır.

Şekil 1: Bir yüzeyi delip geçen oklar
Bu kez birden fazla ok kullanarak bu okları bir noktadan çıkar hâle getiriniz ve her tarafa doğru yö-
nelmesini sağlayınız. Aşağıda Şekil 2 ve Şekil 3’te belirli bir aralıkta yayılan okların durumları görül-
mektedir. Şekillerdeki okların birinci ve ikinci geçiş alanları farklı büyüklükte olsa da bu alanlardan
aynı sayıda okun geçtiği görülmektedir. Ancak yayılma açısının genişlemesiyle bu alanlara daha fazla
sayıda okun sığabileceği anlaşılmaktadır (Yayılma açısı olarak Şekil 2’yi 60⁰, Şekil 3’ü ise 30⁰ olarak
düşünebiliriz.).

Şekil 2: Yayılma açısı 60˚ olan oklarla temsil edilen ışınlar Şekil 3: Yayılma açısı 30˚ olan oklarla temsil edilen ışınlar

Etkinliğin başında belirtildiği gibi bilim, benzetmelerden oldukça yararlanır. Tüm şekillerde okun akı-
şı, temsilî biçimde görülmektedir. Akı kavramı basit bir ifadeyle, bir alandan geçen vektör biçiminde
tanımlanabilir. Okların çıkış noktası, bir ışık kaynağı olarak düşünülüp oluşturulan oklar ise ışın ya
da (buradaki kullanımıyla) enerji biçiminde yorumlanabilir. Işık akısı da ışık kaynağından çıkan enerji
miktarıyla ilgili bir kavram olarak görülür. Sonuçta ışık akısı, kaynak tarafından yayılan toplam görünür
ışık miktarını temsil etmiştir.
146
Hazırlayan: Yunus Emre LAZALOĞLU