Page 150 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
88 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.1. Aydınlanma
Kavram : Işık Akısı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı IŞIĞIN MİKTARI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Işık akısını tanımlayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Bir gözlemci “Çoğu nicelik, miktarı ile belirlenir. Belirli hacme sahiptir. Elle tutulabilir, bir kaba konulabilir,
biriktirilebilir. Peki, ışığın miktarı var mıdır? Nasıl ifade edilir? Işık elle tutulabilen, belirli bir hacmi olan,
kaba konulabilen bir nicelik midir?” sorularına cevap aramaktadır. Yaptığı deney, araştırma ve inceleme
sonucunda gözlemcinin elde ettiği bilgiler aşağıda belirtilmiştir:
Evlerde kullanılan ampuller, floresan lambalar, elektrikler kesilince odanın aydınlanması için yakılan bir
mum (Görsel 1), geceleri karanlık sokakları aydınlatan sokak lambaları (Görsel 2) etraflarına ışık verir.

Görsel 1: Yanan mum alevi Görsel 2: Sokağı aydınlatan lambalar Görsel 3: Yanan ampul

Ancak görsellerde de görüldüğü gibi bazı kaynaklar çok, bazı kaynaklar ise daha az ışık yayar. Bu durum-
da ışığın bir miktarı olmalıdır. Bulunduğu ortamı aydınlatan bir ampul (Görsel 3), çevresine ışık enerjisi
yaymaktadır.

Bu ampulün karanlık ve kapalı bir odada, birim zamanda çevresine verdiği ışık miktarının incelenmesi için
bir deney düzenlenmiş ve yapılan deneyin sonuçları aşağıdadır:

Deney Sonuçları
• Kullanılan ampulün elektriksel gücü arttıkça ampulün yaydığı toplam ışık miktarının arttığı, ortamın
daha fazla aydınlandığı gözlemleniyor.
• Elektriksel güç arttığında kaynak olarak kullanılan ampulün ışık şiddetinin ve ampulden her yöne
doğrusal yolla yayılan ışık ışınlarının sayısının arttığı tespit ediliyor.
• Aynı elektriksel güce sahip iki ampul; biri küçük, diğeri daha büyük hacimdeki iki ayrı odada yakı-
larak ampullerin çevrelerine verdiği ışık miktarı inceleniyor. Ampullerin, kapalı bir kutu şeklindeki
her iki odada eşit miktarda enerji yaydığı gözlemleniyor. Odaların boyutlarının ampulün yaydığı ışık
miktarını etkilemediği görülüyor.
• Aynı ortam, ampul yerine bir mum ile aydınlatılırsa mumun çevresine daha az ışık yaydığı gözlem-
leniyor.
• Deney, kapalı bir odada yanan bir ampul yerine, açık bir ortamda yine aynı ampul ve bu ampulün
karşısındaki dik bir duvarda oluşturduğu toplam ışık miktarı için tekrarlanıyor. Bu durumda duvarın
boyutları arttığında duvarda oluşan ışık miktarının da arttığı görülüyor.

148
Hazırlayan: Dilek DEMİR