Page 159 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
FİZİK 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 94
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.3. Yansıma
Kavram : Yansıma
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı AYNA AYNA SÖYLE BANA 15 dk.
Çalışmanın Amacı Yansıma kavramını tanımlayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Trafikte yol önceliği bulunan ambulansların önlerin-
deki yazının ters olduğunun farkına varmışsınızdır
(Görsel 1). Bu tip araçların (sağlık, itfaiye vb.) seyir
hâlindeyken herhangi bir olumsuzluğun yaşanma-
ması için gerekli tedbirlerin alınması şarttır. Ambu-
lansın önünde ilerleyen sürücüler, dikiz aynasından
geriye baktıklarında aracın önündeki yazıyı doğru bir
şekilde okurlar. Böylece ambulans için yolun açılma-
sı daha hızlı bir şekilde gerçekleşir.
Görsel 1: Ambulans aracı
Diyelim ki saçınızı kestirdiniz ve başınızın arkadan na-
sıl göründüğünü bilmek istiyorsunuz. Bu imkânsız gibi görünen durumu; ışığı, başınızın arkasından gözle-
rinize yönlendirecek iki ayna kullanarak gerçekleştirebilirsiniz. Işığı aynalarla yönlendirmek, ışığın madde
ile etkileşiminin temel bir özelliğini ortaya çıkarır.

Yansıma olayı meydana gelirken belli kuraları vardır. Bir
Normal
yüzeye çarpan bilyenin yüzeye çarpıp yansıması gibi
yüzeye gelen gelme açısı ile yansıma açısı (bk. Şekil)
eşit olmalıdır. Ayrıca yansıyan ışınların yansıtan yüze- Gelen Işın Yansıyan Işın
yin özelliğine göre düzgün veya dağınık yansıması da
mümkündür. Gelme Yansıma
Açısı Açısı
İster hava ister su ister boşluk olsun; özdeş bir mad-
deden geçen ışık, her zaman düz bir çizgide hareket
eder. Ancak farklı bir maddeyle karşılaştığında yolu
değişecektir. Cilalı yüzeye sahip ahşap bir sıranın Yansıtıcı Yüzey
üzerine ışık düşürüldüğünde ışığın bir kısmı soğuru-
lur ve geri kalanı yüzeyde sapmaya uğrar. Tüm mad- Şekil: Yansıtıcı yüzeye açılı gelen ışının yansıması
deler gelen ışığın en azından bir kısmını soğurur ve
geri kalanını yansıtır. İyi bir ayna, gelen ışığın büyük
bir kısmını yansıtabilir, ancak hiçbir yüzey mükemmel
bir yansıtıcı değildir. Görsel 2'ye dikkatle baktığınızda
kişinin art arda gelen görüntülerinin koyulaştığını fark
edebilirsiniz. Aynalar, gelen ışığın neredeyse tamamı-
nı yansıtır; bu nedenle iki ayna arasındaki bir nesnenin
birden fazla görüntüsü kolaylıkla oluşur. Çevremizde
gördüğümüz nesnelerin çoğu kendi ışıklarını yaya-
mazlar. Bu nesneler; Güneş, lamba gibi birincil kay-
naklardan veya aydınlatılmış gökyüzü gibi ikincil bir
kaynaktan yüzeylerine ulaşan ışığı yeniden yansıttık-
ları için görünebilirler. Işık, madde ile etkileşime girdi-
ğinde genellikle bir dereceye kadar ya geldiği ortama
döner ya hedeflediği ortama geçer ya da soğrulma ile
ısıya dönüşür. Görsel 2: Paralel iki aynada oluşan sonsuz görüntü

157
Hazırlayan: Ömer Aydın