Page 75 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
FİZİK 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 42
3. ÜNİTE : DALGALAR > 3.1. Dalgalar
Kavram : Dalga
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı RÜZGÂR DALGASI 15 dk.
Çalışmanın Amacı Dalga kavramının enerji aktarımı olduğunu açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Deniz yüzeyinde esen rüzgâr, dalgaları üretir. Zamanla durgun su, rüzgâr enerjisini yüzeyde soğurarak
gelişir ve genellikle okyanus yüzey dalgaları olarak adlandırılan devasa rüzgâr dalgaları hâline gelirler.
Rüzgâr tarafından suya transfer edilen enerji sonucu oluşan bu etki, suyun yüzeyinde ilerleyerek kıyı
noktalara aktarılır. Başka bir ifadeyle dalganın kaynağı sürekli ve titreşen bir ortalama yer değiştirmedir.
Kıyıya vuran su dalgası gibi görünse de aslında suyun rüzgârdan aldığı enerjiyi aktarmasıdır. Ortamı
oluşturan su ilerleme doğrultusunda hareket etmez, su molekülleri rüzgârdan aldığı enerjiyi birbirlerine
aktarıp transfer ederler.
Yandaki görselde su yüzeyinde oluşan bir rüzgâr dal-
gası ile bu dalgalar üzerinde bulunan bir nesne görül-
mektedir.
Nesnenin sürekli aynı noktada sabit durduğu gözlem-
leniyor. Nesne düşey doğrultuda salınım yaparken
(aşağı-yukarı yönde) aktarılan enerji ile dalga yatay
doğrultuda ilerlemektedir. Bu durum enine bir dalga
hareketi olduğunu gösterir. Su yüzeyindeki nesne ya-
tay olarak ileri-geri salınım şeklinde hareket ettiğinde
bu durum enerji transferi sağlayan dalgaların yayılma
doğrultusu ile salınım hareketinin birbirine paralel ol-
duğunu ve boyuna dalga hareketi yaptığını ifade eder. Görsel: Su yüzeyinde oluşan rüzgâr dalgası

Sorular

1. Yukarıdaki görselde bulunan nesne sizce neden aynı noktada durmaktadır? Açıklayınız.

2. Metinden hareketle dalga kavramını nasıl açıklarsınız?

3. Verilen metinde oluşan su dalgasının enerjisi arttığında suyun yüzeyinde bulunan nesnenin durumu
nasıl değişir? Bu durumda nesneye bu tip bir salınım hareketi yaptıran dalgalar hangi dalga tipi ile
ifade edilir? Açıklayınız.

73
Hazırlayan: Hasan ATÇEKEN