Page 202 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 76
3. ÜNİTE : DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER > 3.3. Yeniçeriler ve Devşirme Sistemi
Kavram : Yeniçeri Ocağı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Araştırma Becerisi, Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı YENİÇERİ OCAĞI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Yeniçeri Ocağının ve Devşirme sisteminin Osmanlı devletleşme sürecine etkisini analiz edebilme.
Yönerge : Verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

YENİÇERİ OCAĞI

Görsel 1: Yeniçeriler (Temsilî)
Osmanlı Devleti’nin Hristiyan tebaasından belli kurallar dâhilinde çocuklar toplandıktan sonra ço-
cukları eğiterek kabiliyetlerine göre başta askerlik olmak üzere çeşitli devlet kadrolarında istihdam
etmelerine “Devşirme Sistemi” denir. I. Murat Dönemi’nde kurulan Yeniçeri Ocağı’na asker temini için
önce “Pençik Kanunu” gereğince gayrimüslim genç savaş esirlerinden faydalanılmış fakat zamanla
fetihlerin azalması yüzünden devşirme yoluna gidilmiştir. Zamanla yeniçeri ihtiyacı artınca devşirme
usulü yaygınlaşmıştır. Kulluk sisteminin esasını oluşturan bu uygulama, XIX. yüzyıla kadar yürürlük-
te kalmıştır.
Devşirme hususunda yeniçeri ağası yetkiliydi. Devşirme işi ihtiyaca göre üç, beş veya yedi yılda bir
yapılırdı. İhtiyaç duyulduğu zaman yeniçeri ağası divana müracaat ederek ihtiyaç miktarını bildirir ve
devşirme yapılması için devşirme memurları görevlendirilirdi. Devşirme Kanunu’nda bu işlemin nasıl
ve ne şekilde yapılacağı, hangi kazadan ne kadar çocuğun devşirileceği tek tek belirtilmişti. Devşir-
me memuru, Hristiyan çocuklarını devşirirken o mahallin kadısı, sipahisi, köy kethüdası ve köy pa-
pazı hazır bulunurdu. Çocuklar arasından sekiz ile yirmi yaş arasında olan ve Devşirme Kanunu’nda
belirtilen niteliklere sahip olanlar tercih edilirdi. Evli ve ailenin tek erkek çocuğu olanlar alınmazdı. Ka-
nun gereğince asil ailelerin çocukları tercih edilirdi. Yahudilerden devşirme alınmazdı. Devşirilecek
oğlanlar akıllı, iyi huylu ve fiziksel açıdan sağlıklı olmalıydı. Bir bölgede en fazla kırk hanenin birinden
bir devşirme alınırdı. Ailenin tek oğlu veya dul kadının oğulları alınamazdı. Seçilmiş devşirmelerin
kayıtları yapılır, isimlendirilir ve görevlilere teslim edilirdi. Pençik Kanunu veya devşirme usulüyle
toplananlar arasından genç ve askerliğe elverişli olanlar, Türk ailelerinin yanına verilerek Türkçeyi,
Türk örf ve âdetlerini öğrenmeleri sağlandıktan sonra Acemi Ocağına alınırlardı. Burada belli bir süre
eğitim gördükten sonra Yeniçeri Ocağı’na kaydedilirlerdi.
Yeniçeri Ocağı gibi daimî bir orduya sahip olması, Osmanlı Devleti’ni çağdaşı olan diğer devletlerden
üstün kılmıştır. Yeniçeriler, savaş ve barış zamanında maaş alan daimî bir ordudur. Maaş alan daimî
ordunun eğitim ve muharebe kabiliyeti daha yüksektir. Avrupa’da daimî ordular, XVII. yüzyılın ortala-
rında İsveç, Fransa ve Prusya’da güç kazanmıştır. Osmanlı Devleti’nde ise özel elbiseleri olan, aylık
ücret alan ve yaz-kış kışlalarında bekleyen daimî ordu, I. Murat Dönemi’nde kurulmuştur.

139