Page 198 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 74
3. ÜNİTE : DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER> 3.3. Yeniçeriler ve Devşirme Sistemi
Kavram : Devşirme Sistemi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı SOKOLLULAR 20 dk.
Çalışmanın Amacı Devşirme sisteminin Osmanlı Devleti’nde merkezî otoriteye etkisini değerlendiriniz.

1. Yönerge: Metin ve görselden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Görsel 1 Görsel 2

Osmanlı Devleti’nde Çandarlılar ve Köprülülerden sonra en meşhur vezir ailesi Sokollulardır. Bun-
lardan da en meşhuru, üç padişaha sadrazamlık yapmış olan Sokollu Mehmed Paşa’dır ki Kanuni’nin
son, oğlu Sultan II. Selim’in tek ve onun oğlu Sultan III. Murad’ın ilk sadrazamıdır. Osmanlı Dev-
leti’nde uygulanan devşirme sistemi sayesinde 1520’li yıllarda Bosna’da devşirilmiş önce Edirne
Sarayı’nda, ardından Topkapı Sarayı’ndaki Enderun’da tahsil görmüştür. Buradaki çeşitli görevle-
rinden sonra kaptanıderya, Rumeli beylerbeyliği, üçüncü vezirlik, ikinci vezirlik ve nihayet 1565’te
sadrazamlık makamına yükselmiştir. Üç padişah zamanında, on dört yıldan fazla ve kesintisiz olarak
sadrazamlık makamında bulunarak çok önemli başarılara imza atmıştır.

Sokollu Mehmed Paşa’dan sonra aynı aileden çok sayıda devlet adamı yetişmiştir. Bunlar arasında
en mühim serhat vilayetlerinden olan Budin’de 1566-1578 yılları arasında kesintisiz olarak on iki se-
neden fazla valilik yapan Sokollu Mustafa Paşa, Sokollu Mehmed Paşa’nın amcasının oğludur. 1534
dolaylarında, o sıralarda silahdâr olan Sokollu Mehmed Paşa’nın emriyle devşirilmiş, Enderun’daki
eğitimi süresince akranları arasında sivrilmiş ve padişahın yakın hizmetinde bulunmuş, padişahla
birlikte 1548’de Tebriz ve 1553’te Nahcıvan seferlerine katılmıştır. Nahcıvan seferi dönüşü 1555’ten
itibaren sırasıyla Tımışvar beylerbeyliği, kalemidefter kethüdalığı, Filek, Klis, Segedin, Hersek ve
nihayet memleketi olan Bosna sancakbeyiliğine tayin edilmiştir. 1566’da Sigetvar seferi sırasında
da Budin beylerbeyi olmuştur. Yine üç padişah devrinde beylerbeyilik yapan Sokollu Mustafa Paşa
mükemmel bir idareci, dirayetli ve hayırsever bir devlet adamı olarak karşımıza çıkmaktadır.

(Nahîfî Mehmed Efendi, Cevâhiru’l-Menâkıb Sokollu Mustafa Paşa’nın Hayatı, Haz.Dr.İbrahim Pazan,
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2019, s.13, 19’dan düzenlenmiştir.)

135