Page 32 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 14
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ > 1.3. Anadolu’nun İlk Fatihleri
Kavram : Beylik
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı BEYLİKLER VE ANADOLU 20 dk.
Çalışmanın Amacı Beyliklerin, Anadolu’nun Türkleşmesindeki rolünü kavrayabilme.
Yönerge: Verilenlerden ve ön bilgilerinizden yararlanarak soruları yanıtlayınız.

Adalet Vakıflar
Çok büyük servetlere sahip
Merkezden hükümdar tara-
fından atanan kadılar, şeri ku- olan hükümdarlar, hükümdar
ralları uygulayarak anlaşmaz- ailesine mensup şahıslar, bü-
lıkları çözmek ve hükümdarın yük devlet adamları ve zen-
emrettiği her hususta hüküm gin tüccarlar, çeşitli vakıflar
vermekle yetkili kılınmıştı. kurdular. Bu vakıflar sayesin-
Kadı, bölgesindeki bütün gö- de halkın ihtiyaçları devlet
revlileri herhangi birinin şeri- tarafından süresiz olarak kar-
ata ve hükümdar emirlerine şılanıyordu. Devletin temel
aykırı bir tutum ve davranışı görevleri arasında sayılan öğ-
olursa, onları merkeze bildirir, retim bayındırlık, sosyal yar-
kanunsuzlukların önlenmesini dım ve sağlık işlerinin hemen
sağlardı. hepsi vakıf sistemi sayesinde
mükemmel bir şekilde yöne-
Beylik, merkeze tam bağlı tiliyordu.
olmayan bir beyin ve
toyun yönetimi altındaki
Ordu küçük siyasi yapılardır. Toplumsal Hayat
Beyliklerde devletin hâkim I. Beylikler Devri, 1071 Beylikler Dönemi’nde Ana-
olduğu arazi, bölümlere ayrı- Malazgirt Meydan Muha- dolu köyleri, sınıfsız ve ka-
larak asker ve emirlere veril- rebesi’nden sonra özel- demesiz olarak tarım ile
mişti. İkta olarak adlandırılan likle Doğu ve Güneydoğu uğraşan ve birbirlerinden
bu sistemde bir yerin vergi Anadolu bölgesinde kuru- yaşayıştan çok farklı bulun-
gelirlerinin, devlete asker lan Türk beyliklerin ege- mayan çiftçi ailelerinden olu-
beslemek veya görevler yük- men olduğu dönemdir. şuyordu. Bütün iş hayatlarına
lenmek karşılığı emir ve sipa- hayvancılık ve tarım üretimi
hilere yüklenmiştir. II. Beylikler Devri, XIII. yüz- hâkimdi.
yılın sonunda, Anadolu’nun
çeşitli bölgelerinde kurulan
Türk Beylikleri’nin egemen
Toprak Yönetimi olduğu dönemdir. Yönetim ve Hâkimiyet
Arazi devletin malı olarak Yönetim anlayışında Orta-As-
kabul edilirdi. Anadolu, Türk- ya Türk geleneğinin büyük
ler tarafından fethedilip yurt ağırlığı vardı. Yönetimin te-
haline getirildikten sonra, meli, adalete dayanıyordu.
toprakların büyük kısmı ikta Egemenlik anlayışına göre
olarak Türk emir ve askerle- devlet hanedanın ortak malı
rine verilmiş, diğer kısımları olarak kabul ediliyordu. Dev-
da Vakıf ve Mülk olarak belli let, aile arasından seçilen bir
amaçlarla kullanılmıştır. Rea- bey ve ileri gelenlerden olu-
ya, üretimde bulunmak, top- şan toy tarafından idare edi-
rağı boş bırakmamak, yerini liyordu.
terk etmemek şartıyla topra-
ğı istediği gibi kullanabilirdi.

29