Page 72 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 38
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ > 1.4. Anadolu’nun Türkleşmesi
Kavram : Subaşı
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı SEYFİYE SINIFINDAN SUBAŞI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Selçuklu ve Osmanlılarda subaşıların idari ve askerî önemini kavrayabilme.

Yönerge: Verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

SEYFİYE SINIFINDAN SUBAŞI

Şehirlerin güvenliğini sağlayan görevlilerin başında bulunan ki-
şilere verilen bir isimdir. Subaşı Türkçe bir sözcük olup hemen
hemen tüm Türk devletlerinde komutan anlamında kullanılagel-
miştir. Halk ağzında ise, çiftlik kâhyası diye adlandırılır. Anadolu
Selçuklu devletinde, başkumandandan sonra gelen kumandan-
lardan birine verilen isimdir. Subaşılar serleşker ve amir sipahsa-
lar denilen bölge kumandanlarına bağlıydı. Bir şehrin fethinden
sonra hem valilikle hem şehri savunmakla görevli olurlardı. Bu
tayin bir menşurla gerçekleşirdi. Sefer ilanında ordunun toplanma
yerinde beylerbeyi emrine girerlerdi. Subaşıların geliri bulunduk-
ları şehirlerdeki örfi vergilerden sağlanırdı. Ulufe alırlardı. Selçuk-
lu divanı tarafından tayin edilirdi. Bulunduğu vilayetlere Selçuklu-
larda subaşılık denirdi. Küçük şehir ve kasabalarda subaşıların
naibleri vardı. Anadolu beyliklerinde ordu kumandanı durumun-
daydı. Osmanlı Devleti’nde ilk kurulan görevlerden biriydi. Kapı-
kulu süvarileri arasından seçilerek savaş zamanı güvenlik işlerine
Görsel 1
bakmakla, barış zamanı da vergi toplamakla görevlendirilirdi. Os-
manlıların ilk devirlerinde şehir muhafızı konumundaydı. Osman
Bey, Karacahisar’ı alınca, yeğeni Alp Gündüz’ü subaşılığa getirdi.
Teşkilatta kadıdan sonra gelirlerdi. Fatih ve Kanuni kanunname-
lerinde yer aldı. Osmanlılarda subaşılık merkezde görev yapan
subaşılarla tımar subaşılığı olmak üzere iki kısımdı. Taşradaki
subaşılar tımar sahibiydi. Subaşılar kendine has giyimi ile diğer
vazîfelilerden ayrılan subaşı, sırtına sarı çuhadan biniş, ayağına
mavi şalvar, başına beyaz tülbentten yapılmış başlık ve ayağına
sarı yemeni giyerdi. Ayırt edici nitelikleri adaletli ve örfe riayetkâr,
kalem ve kılıç, ilim ve hikmet sahibi olmaktı.

1. Yukarıdaki metinde geçen kavramları bulup bulutun içine yerleştiriniz?

69