Page 76 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 40
1. ÜNİTE : YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ> 1.3. Anadolu’nun İlk Fatihleri
Kavram : Horasan
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı HORASAN COĞRAFYASI 20 dk.
Çalışmanın Amacı Anadolu’ya yapılan Türk göçlerinin önemli bir hareket noktası olan Horasan coğrafyasını tanıyabilme.

1. Yönerge: Metinden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Görsel 1: İbn Havkal’in el-Mesâlik ve’l-memâlik adlı eserinde Horasan bölgesini gösteren harita

HORASAN COĞRAFYASI
Horasan, tarihte İran’ın kuzeydoğusunda yer alan çok geniş bir coğrafi bölgenin adı idi. Günümüzde
bölgenin toprakları üç parçaya ayrılmış olup Merv (Mari), Nesa ve Serahs yöresi; Türkmenistan,
Belh ve Herat yöresi Afganistan; kalan kısmı da İran sınırları içinde bulunmaktadır. En geniş kesim
İran’ın elindedir ve adı geçen iki devletle İran’ın diğer eyaletlerinden Mazenderan, Simnan, Yezd,
Kirman, Belücistan ve Sistan’la çevrilidir.

Horasan bölgesinde yaşayan Türkler Hz. Ömer Dönemi’nde İslamiyetle tanışmıştır. Müslümanlar
ve Türkler arasında başlayan mücadeleler uzun yıllar sürmüş Emeviler Dönemi’nde yönetim bü-
yük oranda Müslümanların eline geçmiştir. Abbasilerin, Emevi yönetimini devirmelerinde Horasan
Türklerinin büyük katkısı olmuştur. Bu sebeple Horasanlılar, Abbasi Devleti içinde önemli görevlere
getirilmiştir. Moğol İstilası’na kadar Horasan bölgesinde Müslüman Türkler ilmî ve kültürel anlam-
da önemli bir gelişme yaşamış ve ileri bir medeniyet seviyesine ulaşmıştır.

Moğol İstilası, 1221’den itibaren batı yönünde gittikçe yoğunlaşmış ve Anadolu coğrafyası için bir
tehdit hâline gelmiştir. Daha önce Moğollardan kaçarak Horasan, İran ve Azerbaycan’a gelen Türk-
menler, kitleler hâlinde Anadolu’ya göç etmeye başlamıştır.
Biz Anadolu/Türkiye Türkleri, Türkistan, Maveraünnehir ve Horasan’dan Anadolu’ya hicret eden
Oğuzlar/Türkmenlerin varisleri bu topraklara, bu coğrafyaya tesadüfen gelmedik. Bu vatanı, bu dev-
leti lafla ve gelişigüzel bir şekilde kurmadık. Buradaki büyük ve ebedî Müslüman Türk şahsiyetini
lafla ve tesadüfen kazanmadık. Bu toprakları, bu coğrafyayı, bu iklimi, kanımızla imanımızla yo-
ğurarak birbirinden ağır tarih hadiseleri yaratarak ve yaşayarak “vatan” yaptık ve onun üzerinde
dünya durdukça yaşayacak olan ölümsüz Türkiye Devleti’ni, “Bengü Devlet”imizi, “Devlet-i Ebed
Müddet”i bina ettik.
Oğuz Ünal, Horasan’dan Anadolu’ya/Türkiye Tarihine Giriş/Anadolu’nun Fethi ve
Türkiye Devleti’nin Kuruluşu, Ötüken Yayınları, İstanbul 2014, s.24-25’ten düzenlenmiştir.)
73