Page 113 - Biyoloji 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Kavram Öğretimi 55
54 BİYOLOJİ 11 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : İNSAN FİZYOLOJİSİ > 11.1.5. Solunum Sistemi > 11.1.5.2. Alveollerden dokulara ve dokulardan alveollere gaz
taşınması
2. Aşağıdaki tabloda soluk alma ve verme sırasında vücudumuzda meydana gelen değişimler ve- Kavram : Gaz taşınması
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
rilmiştir. Bu değişimleri dikkate alarak sütunlarda soluk alma ve verme sırasında meydana gelen
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
olayları sıralayınız.
Çalışmanın Adı DEĞİŞ TOKUŞ 20 dk.
Meydana Gelen Değişim Soluk Alma Soluk Verme Çalışmanın Amacı Vücutta oksijen ve karbondioksitin taşınmasını açıklayabilme.
Kaburgalar arası kaslar kasılır. Kaburgaların
uçları öne ve yukarı doğru hareket eder. Yönerge: Aşağıdaki görsel ve metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Diyafram kası gevşer ve diyafram kubbeleşir. Oksijenli solunum olayının gerçekleşmesi için hücrenin ihtiyaç duyduğu oksijeni alması, solunum sonucu
oluşan atıkları da uzaklaştırması gerekir. Akciğerlerimizle aldığımız oksijenin bir kısmı kan plazmasında
Göğüs kafesi daralır. Akciğerlerin hacmi azalır çözünerek, kalan kısmı ise alyuvarlarda hemoglobin molekülleriyle birleşerek (oksihemoglobin - HbO₂)
ve iç basınç artar. taşınır. Hücrede açığa çıkan karbondioksit ise, kan plazmasında çözünmüş halde, hemoglobin moleküne
-
Diyafram kası kasılır ve diyafram düzleşir. bağlanarak ( karbaminohemoglobin - HbCO₂), ve bikarbonat (HCO₃ ) iyonu hâlinde taşınır.
Aşağıda verilen görselde kandaki oksijen (oksihemoglobin hâlinde) ve karbondioksidin (bikarbonat
Akciğerler hava ile dolar ve soluk alma ger- iyonu hâlinde) taşınması gösterilmiştir.
çekleşir.
Kaburgalar arası kaslar gevşer. Kaburga uç- Alveol Oksijenin taşınması
ları aşağıya ve arkaya doğru hareket eder. HbO 2 HbO 2 HbO HbO Hb + O 2
2
Göğüs kafesi genişler. Akciğerlerin hacmi Atardamar 2
artar ve iç basınç azalır. Hb
Akciğerdeki hava atmosfere verilir ve soluk CO 2 O 2 HbO 2 Hb + O HbO 2 O CO 2
2
2
verme gerçekleşir. Alveol O 2
kılcalı CO 2 O 2 CO 2
Dokularla kılcal damarlar
O arasında gaz alış verişinin O 2
3. Solunumu hızlandıran iki olayı gerekçeleriyle açıklayınız. HbO 2 O 2 CO
CO 2 gerçekleşmesi 2
2 CO 2 Doku hücreleri
Alveollerle kılcal damarlar O
arasında gaz alış verişinin CO 2 2 O
gerçekleşmesi CO 2
CO 2 O 2 2
CO
2
Karbon dioksidin taşınması - O 2
HCO - HCO 3
3 HbH HCO - HbH CO 2
3
Toplardamar
H + HCO - H CO H O + CO CO + H O H CO H + HCO -
+
+
2
3
2
2
3
2 2 2 3 3
Görsel 1: Gaz taşınması
Sorular :
1. Solunum gazları taşınırken akciğer ve doku kılcallarındaki alyuvarda gerçekleşen tepkimeleri
yazınız.

110 111
Hazırlayan: Nurdan YAZICI