Page 150 - sosyoloji

73
SOSYOLOJİ 11

6. ÜNİTE : TOPLUMSAL KURUMLAR> Siyaset Kurumunun Temel Kavramları
Kavram : İktidar ve Otorite
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Sosyolojik Sorgulama Becerisi

Çalışmanın Adı İKTİDARLARIN OTORİTELERİ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Bir yönetim biçimi olarak demokrasiyi toplumsal açıdan açıklayabilme.
1. Yönerge: Aşağıdaki görselleri inceleyiniz, iktidar ve otorite ilgili metni okuyunuz. Görsellerden ve
metinden hareketle verilen soruları cevaplayınız.
Max Weber, iktidara gelebilme şekline göre farklı meşruiyet temellerine ve yönetim aygıtlarına sahip
üç egemenlik biçimi ve üç ideal tip belirlemektedir:

Geleneksel Otorite Karizmatik Otorite Demokratik / Hukuki Otorite
Bu egemenlik türünde, yönetim be- İktidara gelmeyi sağlayan liderde Yönetme gücünü elinde bulundura-
lirli bir soya aittir. İktidara gelmeyi bulunan olağanüstü özellikler, daha bilmek için seçimi kazanmış olma
sağlayan gelenekler ve o toplumda önce gerçekleştirdiği başarılar ve şartı vardır. İktidara gelenler ülkeyi
bulunan yerleşik inançlardır. yaptığı işlerdir. rastgele değil anayasaya ve hukuka
uygun yönetirler.

İKTİDAR VE OTORİTE
İktidar bir kimsenin veya bir grubun diğerlerini kontrol edebilme kapasitesini anlatır. Bu anlamıyla
iktidar, çeşitli sosyal ve siyasal ilişkilerde gözlenebilir. Örneğin, ataerkil bir ailede, aile babası diğer
aile fertleri üzerinde böyle bir kapasiteye sahiptir. Aynı şekilde, kulüp, sendika veya siyasi parti gibi
çeşitli örgütlenmelerde bu tür bir iktidarın varlığından söz etmek mümkündür. Ancak siyasi iktidar,
içinde güç kullanma tekelini barındırması nedeniyle, bu tür örgütlenmelerde görülen iktidarlardan
önemli ölçüde ayrılır. Başka bir deyişle, ne kulüp veya sendika başkanı, ne de siyasi parti lideri ka-
rarlarını uygulatmak için meşru olarak güç kullanmaya muktedir veya yetkili değildir. Asli olarak
güç kullanma tekelini elinde tutan tek kurum devlettir. Devlet, yasalara uymayan vatandaştan belli
şartlar gerçekleştiğinde belli kurallar çerçevesinde güç kullanarak bu yasalara uygun davranmaya
zorlayabilir. Siyasi iktidar şiddet tekelini içinde barındırdığı halde, bu, siyasi iktidarın sadece güce
dayandığı anlamına gelmez. Tarihi örnekler bize göstermiştir ki, hiçbir siyasi iktidar sürekli olarak
gerçek güç kullanımı veya güç kullanma tehdidiyle var olamaz. Salt güce dayanan rejimler karar
ve emirlerini güce başvurdukları sürece uygulatabilirler ama sonunda istikrarsızlığa düşmeleri kaçı-
nılmazdır. Bu yüzden yöneticiler yönetmeyi sürdürebilmek için iktidarlarını meşru temellere oturt-
maya, bir başka deyişle iktidarlarını meşruiyet çerçevesindeki otoriteye dönüştürmeye mecburdur.
Levent Gönenç, Meşruiyet Kavramı ve Anayasaların Meşruiyet Problemi
(Düzenlenmiştir.)
Sorular:

1. Max Weber’in sınıflamalarından hangisi çağdaş ülkelerin iktidar şekillerine ve otorite sağlama
yöntemlerine uygun düşmektedir? Düşüncelerinizi gerekçelendirerek açıklayınız.

147