Page 155 - sosyoloji

SOSYOLOJİ 11

Çalışma No.: 5 6. Ebeveynleri ile kendilerinin satın alma davranışlarını kar-
şılaştırarak toplumsal ve tarihsel koşulların bu farklılıktaki
rolünü sorgulamaları beklenmektedir.
CEVAPLAR İnternet ve sosyal medya kullanımının gençlerin vazgeçil-
mezi olması, tüketim davranışını yakından etkilemektedir.
Bu nedenle gençler, dijital ortamlarda tüketime yönelik çok
1. Olası cevaplar: fazla uyarana maruz kalmaktadır. Kimliği ile satın aldığı
Genelde ihtiyacım olan ürünleri tercih ederim. ürün arasında anlamlı bir bağ kuran gençler, trend olan ürün-
Bazen ihtiyacım olmayan ürünler de alıyorum. lere daha fazla yönelmektedir. Ebeveynler ise alışverişlerin-
2. Olası cevaplar: de ihtiyaçlarını temel almakta, bu nedenle de plansız alış-
Mutsuz olduğum zamanlarda alışveriş yapmak kendimi iyi verişten kaçınmaktadır. Ebeveynler bütçe hesabı yaparken
hissetmemi sağlıyor. gençlerin sahip oldukları para tamamen bağımsız bir kazanç
Arkadaşlarım arasında moda olan bir ürün, eksiklik hisset- olduğu için gençler istedikleri şekilde harcayabilmektedir.
meme neden oluyor.
Bir ürün sezon sonu indirime girdiğinde o ürünü almak zo-
runda hissediyorum. CEVAPLAR
Takip ettiğim markanın yeni bir ürünü çıktığında satın almak
zorunda hissediyorum. 1. Boş zaman, kişinin zorunlu faaliyetlerinin dışında kalan,
İhtiyaçlarımı, hâkim olan moda anlayışına göre belirlerim. kendi seçtiği etkinlikle uğraştığı, bağımsız ve özgür olarak
İhtiyaçlarımı alışveriş sırasında belirlerim. davrandığı zamandır.
3. Öğrencilerin burada istekle ihtiyaç arasındaki farklılıklar 2. Bireyler, boş zamanın boşa geçirilen zaman olduğu yönün-
üzerinde sorgulama yapmaları beklenmektedir. Çünkü tüke- de yanlış bir algıya sahiptirler. Hâlbuki boş zaman bireyin
tim kültürü, ihtiyaçlarla istekler arasındaki ayrımı yok ede- toplumsallaşması, kendini özgürce ifade edebilmesi, ilgi ve
rek bireylere ihtiyacı olmayan bir ürün ya da hizmeti sanki yetenekleri doğrultusunda kendini geliştirebilmesi açısından
ihtiyacı varmış gibi hissettirerek satın almaya özendirmek- önemli bir fırsattır. Çünkü boş zaman doğru bir şekilde de-
tedir. Medya; reklam, marka, moda vb. kanallar vasıtasıyla ğerlendirildiğinde bireyin kendisini keşfetmesine ve yenile-
bireylerde sahte ihtiyaç yaratmaktadır. mesine olanak sağlamaktadır.
4. Öğrencilerin, alışveriş merkezlerinde bireyi satın alma dav- 3. Olası cevaplar
ranışına yönlendiren unsurlar üzerinde düşünmeleri beklen- Kitap okurum.
mektedir. Video, dizi, film izlerim.
Alışveriş merkezleri; insanların ihtiyaçlarını bir arada bu- Arkadaşlarımla gezerim.
labildikleri, tüketicilere bir kerede toplu alışveriş yapma Kafede arkadaşlarımla vakit geçiririm.
olanağı sunan mekânlardır. Alışveriş yapılan mağazanın yer- Kendimi geliştireceğim aktiviteler yaparım.
leşimi, vitrin düzenlemeleri, raf düzeni, satış noktası mal-
zemeleri, satış noktası uyarıcıları, indirim ve promosyonlar, 4. Bireylerin yaşı, eğitimi, cinsiyeti, medeni hâli, gelir düze-
mağaza çalışanlarının etkisi, mağazanın kokusu veya mağa- yi, çalışma süresi, yaşadığı çevrenin sosyal yapısı, referans
zada çalan müzik bireyi alışveriş yapmaya teşvik eden un- grupları, arkadaş grupları vb. etkenler boş zamanlarını de-
surlar olarak görülmektedir. Alışveriş merkezleri renkli mar- ğerlendirme biçimlerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bunlar
kalar ve farklı yaşamlar sunarak kişileri psikolojik olarak genelde kişilerin kontrol edemediği durumlar olup kişinin
etkilemekte böylece alışveriş yapmak, dış sorunlardan uzak- faaliyetlerini önemli ölçüde sınırlandırabilmektedir. Günü-
laşmak için bir araç olarak da kullanılmaktadır. Birey renkli müzde dijital oyun platformları, sosyal ağlar ve özellikle de
vitrinleri gezerek kafasındaki sorunlara ara verebilmektedir. sosyal medya, yaptıkları algoritmalarla bireylerin seçimle-
Tüketim kültüründe alışveriş merkezleri mutluluğun ve sos- rini yönlendirerek kişileri bu alanlara doğru çekmektedir.
yalleşmenin kaynağı olarak sunulur. AVM içerisinde sunulan Akıllı telefonlar sayesinde gençler dijital oyunlara, sosyal
sinema/tiyatro salonları, oyun alanları, sergiler, kuaförler, ağlara, video oyunları, dijital film ve video izleme platform-
restoranlar, kafeler vb. mekân içeride harcanan zamanı art- larına rahatlıkla ulaşabilmektedir. Bu dijital mecralar, genç-
tırmaktadır. Alışveriş merkezlerini sosyalleşme aracı olarak lerin boş zamanlarının büyük bir kısmını işgal etmektedir.
gören tüketici, kendini bu kapalı alana adeta hapsederek bi-
linçsizce tüketime odaklanmaktadır. 5. Bireylerin boş zaman faaliyetlerine katılmalarını etkileyen
5. Reklam; ürünlerin tanıtımını yapmaktan çok, bir yaşam bi- diğer önemli bir faktör de gelirdir. Özellikle belli bir harca-
çimi olarak bireyleri tüketime özendirmektedir. Yalnızlık, ma gerektiren boş zaman faaliyetlerine katılmanın ön koşulu
rahatsızlık, yorgunluk ve mutsuzluk gibi hoşnutsuzluklara harcanabilir gelire sahip olmaktır. Bireyler temel ihtiyaçla-
tüketimi bir çare olarak sunmaktadır. Ürünler o kadar etkili rını karşıladıktan sonra gelirlerinden bir kısmını artırabili-
bir biçimde tanıtılır ki izleyici o ürün ya da hizmete ihtiyaç yorlarsa boş zaman faaliyetlerine katılmaları söz konusu
duymaya başlamaktadır. olabilmektedir. Dolayısıyla bireylerin elde etmiş oldukları
Moda, tüketiciye sürekli olarak yeninin satın alınması gerek- gelir sadece katılabilecekleri boş zaman faaliyetinin türünü
tiğini telkin eder. Tüketiciler neyin, nasıl ve hangi tüketim değil, aynı zamanda katılım sıklığını da etkileyebilmektedir.
topluluğuna girmek için tüketileceğini, durmadan değişen Yüksek gelire sahip bireylerin boş zaman faaliyetlerine daha
yaşam stillerini modadan öğrenmektedirler. Sosyalleşme fazla katılma eğiliminde olduğu görülmektedir. Benzer gelir
sürecinde birey, çevresindekiler gibi giyinerek ve alışveriş seviyesine sahip bireyler, boş zamanlarında benzer aktivite-
yaparak tüketim toplumunun beklentilerine uyum sağlamaya leri tercih etmektedir. Aktivitelerin niteliği de yine gelir se-
çalışmaktadır. viyesine bağlı olarak değişmektedir.
Tüketim kültüründe markalar, bireyin “kimliğini” ifade et-
mektedir. Tüketici satın aldığı ürünün markası ile kendine
güven, sosyal bir gruba dâhil olma, prestij ve statü sağla-
ma gibi çeşitli avantajlar elde etmektedir. Tüketiciler kendi
imajlarını yükseltmek ve pekiştirmek için marka ürün tercih
etmektedirler.

152