Page 166 - sosyoloji

SOSYOLOJİ 11

da herhangi bir yaptırım mekanizması bile mevcut değildir. uğraşılar diğer kurumlar üzerinde belirleyicidir. Örneğin tarım
Toplumda bu düzensizlik ve kuralsızlıktan kaynaklanan tam ve hayvancılığın yapıldığı bir bölgede geniş aile yapısı ortaya
bir kargaşa durumu hâkimdir. çıkar, toplumsal ilişkiler samimi ve yüz yüzedir.
3. Olası cevap: 3. Bütün bir yapının varlığını devam ettirebilmesi için toplumu
İnsanın içinde yaşadığı toplumla etkileşimi, bireysel ölçekte oluşturan unsurlar tarafından ihtiyaçların karşılanması veya
olduğu gibi kültürel, siyasal ve ekonomik anlamda çok boyut- bu unsurların işlevsel olması gereklidir. Şayet bir toplumda
lu sonuçlarıyla da gerçekleşir. Bu bağlamda toplumun dina- bazı temel ihtiyaçlar karşılanmazsa toplumsal düzende aksak-
mik yapısından kaynaklanan toplumsal değişimler, insan üze- lıklar meydana gelir. Örneğin toplumsal yapının bütünlüğü
rinde olumlu ve olumsuz birçok etki ortaya çıkarabilmektedir. için ekonomik ihtiyaçların karşılanması zorunludur. Ekono-
Toplumsal yapıda meydana gelen hızlı değişimler ise bunalım mideki şiddetli dalgalanmalar, istikrarsızlık sistemin diğer
olarak değerlendirilebilecek bir dizi olguyu beraberinde getir- parçalarıyla birlikte bütün sistemi etkileyecektir. Aynı şekilde
mektedir. Bu bağlamda toplumsal yapıda meydana gelebilecek toplumsal buhran ve bunalımlar, siyasal sistemi altüst edebile-
anominin oluşmaması için şunlar gerçekleştirilebilir: toplum- ceği gibi, aile yapısını ve dinî yapıyı da değiştirebilir.
sal dayanışma ve iş bölümünün arttırılması, millî ve manevi
değerlerin korunması, toplumsal kurumların güçlendirilmesi, Çalışma No.: 35
adalet sisteminin güçlü bir şekilde tesisi, ekonomik refahın ve
eğitim oranının yükseltilmesi, yaşanan toplumsal değişimlere Tahmin et :
toplumun her kesiminin entegrasyonunun sağlanması.
1. Olası cevap:
Çalışma No.: 33 Üniversite çalışanları ve öğrenciler kente yerleşeceği için göç
artar.
1. Yönerge: Üniversiteler bulundukları bölgede ekonomiyi canlandırdığı
için göçler artar
KİŞİLER KAVRAMLAR 2. Olası cevap:
Ayşe Anomi Öğrencilerin kentte yaptığı harcamalar ekonomiyi canlandırır.
Ev kiraları yükselir.
Metin Toplumsal sapma
Üniversitenin çevresinde kafe, restoran, alışveriş merkezleri
Deniz Toplumsal sapma ve suç vb. açılır. Yeni istihdam alanları oluşur.
Aysun Anomi 3. Olası cevap:
Kampüs çevresinde konutlar, yurtlar artar. Yeni kültürel, spor-
Hakan Toplumsal sapma tif ve eğlence mekânları açılır.
Ayşe ve Aysun’un anlattığı konu “anomi”’ kavramına denk 4. Olası cevap:
gelir. Üniversiteler, kütüphanesi, spor tesisleri, sosyal hizmetle-
Metin, Deniz ve Hakan’ın açıklamaları “toplumsal sapma” ri, araştırma merkezleri gibi hizmetlerin verilmesine olanak
kavramı ile ilgilidir. Burada Deniz’in açıklaması aynı zaman- sağlar. Kongreler, seminerler verilir. Kentin yerel halkı da bu
da “suç” kapsamına girmektedir. hizmetlerden faydalanır.
Her suç bir sapmadır ancak her sapma suç olmayabilir. Kentin yerel halkı ile öğrenciler arasında kültür alışverişi olur.
Sapma davranışı daha çok bireyden kaynaklanırken ve tekil
olaylarla ilişkili iken “anomi” genel kuralsızlık hâlidir. Araştır :
2. Yönerge: Üniversitelerin kuruldukları kentin demografik yapısına
Toplumsal sapma: Toplumun norm ve değerlerine aykırı dav- etkileri:
ranışlara verilen addır. Üniversitelerin kentlerde kuruldukları zaman ilk belirgin et-
Suç: Yasalara aykırı olan, maddi yaptırımı olan davranışlardır. kileri demografik etkilerdir. Bu etki her kent ya da üniversite
Anomi: Toplumsal kuralların etkisini kaybetmesi sonucu orta- ölçeğine göre değişse de üniversitelerin zamanla büyümesi ve
ya çıkan kuralsızlık, kaos durumudur. personel sayısının artması nüfus ve göç yapısında değişimleri
getirmektedir. Nüfus artışı konut talebini, tüketiciyi, istihda-
mı, ulaşım kanallarına ihtiyacı, sosyal donatılara, kültürel faa-
Çalışma No.: 34
liyetlere olan talebi de artırmaktadır. Ayrıca mezunlarla birlik-
1. Olası cevap: te kentte kalanlar da iş gücü arzını artırmaktadır. Kentler eğer
ki eğitim için kente gelen öğrencilere iş imkânı sunamaz ise
Toplumsal yapı bireylerin, grupların, kurumların, düzenlen- öğrencilerin geri dönüşü de kaçınılmaz olmaktadır. Eğitimli iş
miş toplumsal İlişkilerinin bir bütünüdür. Başka bir deyişle gücü, gelişmiş kentlere göç etmektedir. Bu durumda öğrenci
sosyal yapı içinde sosyal ilişki ve olayların meydana geldiği, nüfusunun kente etkisi öğrenim süresiyle sınırlı kalmaktadır.
sosyal kurum ve grupların yer aldığı, toplumun şekil ve çevre-
siyle ilgili dış görünüşüdür. Üniversitelerin kuruldukları kentin ekonomik yapısına
etkileri:
2. Toplumu oluşturan unsurlar arasında etkileşim ve uyum var- Üniversitelerin kentlerde sosyo-ekonomik açıdan canlılık ya-
dır. Fiziki yapı kültürel yapıyı etkileyerek onu şekillendirmek- rattığı ve kentlerin gelişimine katkıda bulundukları ileri sürül-
tedir. Örneğin toplumsal yapının fiziki yanı bazen toplumun mektedir. Gerek üniversitelerde çalışan personelin gerekse öğ-
örgütlenme biçimi üzerinde etkili olmaktadır. (dağlık bölge- rencilerin sosyal yaşantılarını devam ettirebilmeleri açısından
lerde dağınık köy tipi, düz ovalarda toplu köy tipi özellikleri yapmış oldukları harcamalar kent ekonomisinde büyük öneme
görülmesi gibi). Sosyolojik açıdan bunun önemi şudur: Her iki sahiptir. Ayrıca üniversiteler kuruldukları kentin ve bölgenin
köy tipinde de bireyler arası ilişkiler, köydeki küçük gruplar, sanayi kuruluşlarıyla iş birliği yaparak, sahip oldukları bilgi
köylülerin ekonomik faaliyetleri önemli farklılıklar gösterir. birikimini sanayi kesimine aktararak, sanayi kuruluşlarının
Üzerinde yaşanılan coğrafi bölgenin özelliklerinden dolayı, daha etkin ve verimli olmaları için önemli katkılar sağlamak-
ekonomik etkinlikler de değişir. Örneğin Karadeniz bölgesin- tadırlar. Bu geniş öğrenci kitlesi, bulunduğu kentin tüm tü-
de balıkçılık, Doğu Anadolu bölgesinde hayvancılık gelişmiş- ketim kalıplarını değiştirmekte ve kentte daha önce olmayan
tir. Bir bölgedeki ekonomik etkinlikler, o bölgenin toplumsal birçok ekonomik faaliyet yaratırken, mevcut iş kollarının da
yapısı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Hatta ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaktadır.

163