Page 162 - sosyoloji

SOSYOLOJİ 11

zaman toplumsal sapmalar ortaya çıkabilir. Birey ait olduğu
toplumun değerlerine ve diğer özelliklerine uygun bir yaşama Çalışma No.: 25
tarzını benimser. İçinde yaşadığı toplumun bir ferdi olmakla
gurur duyar. Böylece millî birlik ve beraberlik duygusu oluşur. 1. Olası cevaplar:
Toplumsal kimlik, bir topluma ait olma duygusunu geliştirir. Öğrenciler statülerle ilgili bilgilerini kullanarak, kendi yaşan-
Aksi durumda birey, içinde yaşadığı toplumun değerlerini ve tılarında sahip oldukları statülerden üç tanesini seçip, etkinlik-
diğer özelliklerini benimsemediğinde millî birlik ve beraberlik teki kartlara belirlemiş olduğu statülerinden beklenen rolleri
duygusu gelişmez. yazacaktır.
Belirlemiş olduğunuz statüler ve bu statülere bağlı rollerden
Çalışma No.: 23 hangisi yaşamınızda daha etkin ve işlevsel olmasıyla ön plana
çıkarak sizi daha iyi tanımlamaktadır? Neden?
1. Yönerge: 2. Olası cevaplar:
1. Evlat, sporcu, öğrenci, milli sporcu, erkek, olimpiyat şampi- Bireyin toplum içindeki konumuna statü denir. Başka bir de-
yonu, ağabey. yişle statü bireye toplum içinde hak ve sorumluluklar yükle-
2. Olası Cevap: yen konumdur Birey toplum içerisinde birçok statüye sahiptir.
Örneğin sizler; öğrenci, evlat sporcu, çalışan, arkadaş, kadın
Çocuk olmam, kadın ya da erkek olmam, siyah ya da beyaz –erkek, statülerinden bir kaçına ya da hepsine sahip olabilir-
ırktan olmam, öğrenci olmam gibi. siniz.
3. Anahtar statü kavramı ile ilgili bilgilerini kullanarak Mete Ga- Öğrenciler belirlemiş olduğu statüler arasından kendisini ta-
zoz’un sahip olduğu statüleri arasında en etkin ve toplumdaki nımlayan, en etkin ve işlevsel, toplumdaki yerini, kimliğini
yeri, görevi ve kimliğini belirleyen anahtar statüyü tespit et- belirleyen statüsünü, anahtar statü ile ilgili bilgileriyle bağlan-
meleri beklenir; olimpiyat şampiyonu tı kurarak ortaya koyar.
4. Olası cevap: Bireyler toplum içinde aynı anda pek çok statüye sahip olma-
Yaşantımda öğrenci olmam daha ön plana çıkmaktadır. sına rağmen, toplumdaki konumu anahtar statüsü ile belirlenir.
5. Mete Gazoz’un annesinin okçuluk spor kulübü başkanı, ba- Toplumsal statüyü şu faktörler belirler :
basının eski milli okçuluk sporcusu ve antrenörü olması Me- a) Demokratik ya da totaliter her toplumda soy bağı kişinin
te’nin sporculuk statüsünü etkilemiştir. toplumsal statüsünü etkiler.
2. Yönerge: b) Bireyin sahip olduğu sosyo-ekonomik durumu statüsünü
belirler.
1. 1 ve 4 numaralı görsel edinilmiş statüye örnekken, 2 ve 3 ka- c) Kişinin yaptığı iş, meslek statüsünü belirler.
zanılmış statüye örnektir.
d) Bireyin eğitim düzeyi statüsünü belirler.
2. Olası Cevaplar : e) Bireyin dini inancı statüsünü belirleyebilir.
Edinilmiş statülerim; çocuk olmam, kadın ya da erkek olmam, f) Bireyin biyolojik özellikleri (cinsiyet güzellik yaş vb.) sta-
siyah ya da beyaz ırktan olmam gibi. tüsünü belirleyebilir.
Kazanılmış statülerim; öğrenci olmam gibi. Belirtilen faktörlere bağlı olarak statüler toplumun kendi di-
namikleri içerisinde belirlenen rollerle tamamlanmıştır. Her
Çalışma No.: 24 toplumda statüden beklenen roller toplumun değer yargıları,
örf, adet, gelenek, görenek, tarihsel birikim, hukuk kuralları,
1. Voleyboldaki takım kaptanlığı statüsündeki rolleri, öğrencilik kültür, doğal çevre ve toplumsal yapıya bağlı olarak şekillen-
statüsündeki rollerinde pekişme sağlamıştır. miştir.
2. Voleybol takım kaptanlığı ve öğrencilik statüsündeki rolleri, 3. Olası cevaplar:
aile hayatındaki rollerini olumsuz etkilemiştir. Bu roller zamanla ve toplumdan topluma değişebilir. Örneğin
3. Olası cevap: anne statüsünden geleneksel toplumlarda üretime eşinin ya-
nında katılması, ev işlerini yapması, çocuklarına karşı bakım
Farklı statülerin rol taleplerini karşılamak çoğu zaman zor- görevlerini yerine getirmesi gibi roller beklenirken, sanayileş-
layıcıdır. Ne kadar çok statümüz varsa ve ne kadar çok rol me, kentleşme, teknolojinin gelişmesi ve iletişim araçlarının
oynarsak, rol çatışması yaşama olasılığımız o kadar artar. Aynı hayatımızın her alanına girmesi gibi etkenlerle anne statüsün-
anda birden fazla statüye sahip olmamız nedeniyle, statülerin den çalışma hayatının içerisinde olması, ekonomik gelir elde
rolleri birbirini etkiler. etmesi, çocuklarının fiziksel, psikolojik ve sosyolojik ihtiyaç-
Bazı statülerin rolleri birbirini olumlu etkileyip rollerin ya- larını karşılaması gibi yeni roller beklenmeye başlamıştır.
pılmasını kolaylaştırırken, bazı statülerin rolleri ise birbirini Yönergedeki çalışma ile bağlantılı olarak öğrenciler belirtilen
olumsuz etkileyerek zorlaştırmaktadır. Örneğin okul öncesi örneklerden (anne –baba)yola çıkarak öğretmen, anne baba,
öğretmeni olan bir anne, kendi çocuğuna mesleğinin bilgileri doktor, arkadaş, abla –ağabey –kardeş gibi statülerin zamanla
ve rolleri ile yaklaşarak ona öğrencisi gibi davranabilir. Öğret- değişimine örnekler verir.
menlik statüsünün rolleri, annelik statüsünün rollerini kolay-
laştırmakta rol pekişmesine sebep olmaktadır.
Çalışma No.: 26
Mesleği askerlik olan bir kişi, askerlik statüsünün rolleri-
ni baba rolüne aktararak, evde eşine ve çocuklarına askerlik
statüsü rolleriyle( emir verme, aşırı disiplin, kuralların sert 1. Yönerge:
biçimde uygulanması, cezalar vs) davranırsa rol çatışması ile 1. 1, 4, 6, 8, 10, 11, 13, 14, 15
karşı karşıya kalır. Çünkü askerlik statüsünün rolleri, baba sta-
tüsünün rollerini zorlaştırmaktadır.
Öğrencilerin kendi yaşamlarından örnekler vermesi beklenir. 2. 2, 3, 5, 7, 9, 12
Örneğin evinde evlat olarak şımartılan öğrencinin, okulda
disiplin kurallarıyla karşılaşması ve evdeki gibi davranması 3. Olası cevaplar:
çatışma yaratır. Meslek, soyadı, mülkiyet, sosyal medya.
Öğrenci rolleri, sivil toplum kuruluşunda yapılan bir çalışma-
da rol pekişmesi yaşar.

159