Page 179 - sosyoloji

SOSYOLOJİ 11

2. Yönerge: temel öğeler ve ekonomik sistemler.
Ana kavramlar mal ve hizmet olarak ikiye ayrılır. Mal; eko-
1. Burada bir toplumun, başka bir toplumun kültürel değerlerini monik mal ve serbest maldır. Ekonomik mal üretim ve tüketim
zorla değiştirmeye çalışması şeklinde tanımlanan “zorla kül- malıdır. Tüketim malı dayanıklı ve dayanıksız maldır. Ekono-
türleme” söz konusudur. Naim Süleymanoğlu’nun anlattıkları minin temel öğeleri; üretim, tüketim ve bölüşümdür. Ekono-
zorla kültürleme kavramına örnektir. mik sistemler; kapitalist, sosyalist ve karma olarak üçe ayrılır.
2. Filmde de görüleceği üzere kültürel asimilasyon sonucunda Siyasal yönetim şekilleri; monarşi, oligarşi ve demokrasidir.
istenmeyen olaylar yaşanmıştır. Çokkültürlü bir toplumun Oligarşi çeşitleri; teokrasi ve aristokrasidir. Demokrasi çeşit-
oluşabilmesi için hâkim kültürün ve alt kültürlerin birbirlerini leri; temsili, doğrudan ve katılımcı demokrasidir.
desteklemesi ve insanların kültürel farklılıklara karşı saygı ve
hoşgörü ile yaklaşması önemlidir. Bu şekilde, toplumsal ça- 1. Olası cevap:
tışmalar yerini toplumsal bütünleşmeye bırakarak, insanların Toplumun temel kurumları aile, eğitim, ekonomidir. Çünkü
huzur, dayanışma ve barış ortamı içinde yaşaması mümkün toplum içinde yaşayan her birey bu üç kurumdan biriyle etki-
olacaktır. leşim içindedir. Örneğin aile toplumun ilk ve en temel kuru-
mudur. Toplumun çekirdeği olması sebebiyle ailede olan bir
Çalışma No.: 68 değişiklik tüm toplumu etkiler. Ailede düzen, huzur, sevgi ve
saygı esastır. Bu huzur ve düzen tüm topluma aileden başlaya-
1. A1<A2<A3 (Kültürel gecikme en fazla A3) rak yayılır. Aile, bireyin kültürüyle ilk karşı karşıya geldiği ve
genel davranış kalıplarını öğrendiği ilk yerdir. Bu nedenle di-
ğer kurumlardan öncelikli gelir. Diğer kurumlar sorumluluk-
larını bir nevi aileden devralırlar. Bireyin gelişim aşamalarına
göre diğer kurumlar hayatına etki etmeye başlar.
2. Olası cevaplar:
Tüm kurumlar en genel anlamda belirli ihtiyaçları karşılamak
amacıyla oluşmuştur. Aile kurumu; dayanışma, sevgi, saygı,
huzur ve düzenin olduğu en temel kurumdur. Kişinin bu an-
lamdaki gereksinimlerini karşıladığı, psikolojik olarak doyum
sağladığı ve kendini güvende hissettiği yerdir.
Eğitim kurumu; toplumsallaşma sürecinin yoğun yaşandığı
bilgi ve değerlerin öğrenildiği, yeni davranışların, yetenekle-
rin ve sorumluluk duygusunun kazandırıldığı yerdir. Bireyleri
birtakım normlarla tanıştırır ve onları hayata hazırlar.
Din kurumu; inanan kişiler için bir hayat düzeni oluşturur.
Kişinin gündelik hayatı içerisinde inandığı değerler sistemine
bağlı kalarak yaşamasını ve iç huzura giden yolu bulmasını
sağlar. Ayrıca ahlaki değerleri ve prensipleri için temel oluş-
turur.
Ekonomi kurumu; gündelik hayatımızın büyük bir bölümünü
kapsar. İster üretim isterse tüketim tarafında olsun gündelik
hayatımız içerisinde muhakkak ekonominin içerisinde yer alı-
rız. En azından her birey her gün ekmek satın almak şeklinde
2. Olası cevaplar: bile olsa bir şeyler satın alarak ekonomik etkinliğe katılır.
Toplumdaki maddi kültür ögelerinde meydana gelen değişim Siyaset kurumu; bireylerin birlikte yaşama durumundan orta-
hızına, manevi kültür ögelerinin ayak uyduramaması “kültürel ya çıkmıştır. Birlikte yaşamanın olduğu yerde bir otorite, yö-
gecikme” olgusunu ortaya çıkarmaktadır. Örneğin cep telefo- neten ve yönetilen ayrımı olmak zorundadır. Siyaset kurumu
nu (maddi kültür) kullanımı hızla yaygınlaşmakta ancak onu ile kamusal hizmetlerimiz görülmekte, devlet aracılığıyla gü-
kullanma ile ilgili görgü kurallarına (manevi kültür) uyma du- venlik, savunma adalet gibi ihtiyaçlarımız karşılanmaktadır.
rumu aynı hızda yaygınlaşmamaktadır. Bunun sonucu olarak
toplu mekânlarda yüksek sesle konuşulmaktadır. Tiyatro cami
gibi yerlerde cep telefonunu kapatmaya özen gösterilmemek- Çalışma No.: 70
tedir.
1. Yönerge:
Çalışma No.: 69
AİLE EĞİTİM DİN EKONOMİ SİYASET
Toplumsal kurumlar;aile, eğitim, din, ekonomi, siyaset olmak
üzere beş ana başlıkta toplanabilir. X
Aile kurumu üç ana başlıkta toplanabilir; Evlenme, boşanma X
ve aile tipleri X
Aile tipleri büyüklüğe göre ve otoriteye göre ikiye ayrılır.
Büyüklüğe göre aileler büyük (geniş) aile ve küçük ailedir. X X X X X
Büyük aile; birleşik aile, babaerkil aile, kök aile ve ara(geçici) X
aile olmak üzere dörde ayrılır. Otoriteye göre aile çeşitleri ise
anaerkil aile, ataerkil aile ve demokratik ailedir. X
Evlilik türleri eşin seçildiği gruba göre, oturulan yere göre ve X
eş sayısına göre üçe ayrılır. Eşin seçildiği gruba göre egzoga- X X X X X
mi ve endogami olarak ikiye ayrılır. Eş sayısına göre monoga-
mi ve poligami ( polijini ve poliandri) dir. Oturulan yere göre X
matrilokal, patrilokal ve neolokaldir. X
Eğitim kurumu örgün eğitim ve yaygın eğitim olarak ikiye
ayrılır. X
Ekonomi kurumu üç ana başlıkta toplanabilir; Ana kavramlar, X X X X X
176