Page 180 - sosyoloji

SOSYOLOJİ 11

2. Yönerge: tesis etmek için her ikisine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında Atatürk’ün önderliğinde ku-
1. Olası cevap: rulan Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) sayesinde sanayi ve
Evet katılıyorum. Bir saatin nasıl ki ana yapısal çarkları ve tarım yatırımları gerçekleştirilerek ülkemizin kalkınmasına
unsurları varsa toplumun da temel çarkları ve unsurları bulun- katkıda bulunulmuştur. Günümüzde birçok devlet yatırımı
maktadır. Bunlar toplumsal kurumlardır. Saatin herhangi bir özelleştirme ile kamu idaresinden çıkarılmakta ve özel sektöre
yerinde meydana gelecek olan bir sıkıntı saatin tüm çalışma devredilmektedir. Liberal ekonomiye yani kapitalizme doğru
sistemini etkiler. Toplumsal kurumlar toplumsal düzeni sağlar. bir gidişat söz konusudur.
Bir kurumda meydana gelecek sıkıntı tüm toplumu etkiler.
2. Herhangi bir kurumun kendi iç yapısında meydana gelecek Çalışma No.: 72
olan bir sıkıntı öncelikle o kurumun kendi işleyişini ve düzeni-
ni bozar. Toplumsal kurumları, genel toplumsal sistemi ayakta 1. Olası cevaplar:
tutan saç ayakları gibi düşünürsek bir kurumda meydana gelen Bir ülkede insanların arzu edilen düzeyde yaşayabilmesini
herhangi bir olumsuzluk diğer kurumları da doğrudan etkiler. sağlayan temel unsurlardan birisi demokrasidir. Demokrasi,
Böylece toplumsal düzen bozulmuş olur. Örneğin en temel halkın kendi yöneticilerini herhangi bir etki altında kalmadan
kurum olan ailede öğrenilecek olan kimlik kazanımı, kültür serbest seçimler yoluyla belirli süreler için seçme hakkına sa-
aktarımı gibi işlevlerin yerine getirilmemesi, zaman içerisinde hip olduğu bir yönetim şeklidir. Demokraside halk devletin
tüm toplumu olumsuz yönde etkiler. yönetimine kendi seçtiği yöneticiler vasıtasıyla katılır. Vatan-
daşlar, organizasyon veya devlet politikasını şekillendirmede
Çalışma No.: 71 eşit hakka sahiptir. Halk, yönetecek kişileri seçimler yoluyla
belirleyip iktidara gelmesini sağlar. Demokrasinin en temel
1. Ekonomik Kapitalizm Sosyalizm Karma özelliği seçimlerin serbestliğidir. Demokrasilerde hukuk
Ölçütler Ekonomi devleti ve hukukun üstünlüğü ilkesi geçerlidir. Demokrasi;
özgürlük, adalet, yasalara uyma zorunluluğu, eşitlik, aktif ka-
Ekonomik Üretimin Halkın temel Kamu yararı tılım, seçim, sivil toplum, güçler ayrılığı vb. özellikleri içer-
üretimin amacı gereksinimle- ve bireysel mektedir. Demokrasinin hüküm sürdüğü bir ülkede kimseye
amacı kâr elde rini karşıla- çıkarlar bağ- dili, dini, ırkı ya da cinsiyeti gibi nedenlerle ayrım yapılamaz.
etmektir. maktır. daştırılmıştır. Demokrasinin özü hürriyettir.
Üretim Üretim Özel teşebbüs Kamu ve 2. Olası cevap:
araçları ve araçlarında yoktur, mülki- özel teşebbüs Halkın egemenliğini temsilcileri vasıtasıyla kullandığı bir
mülkiyet özel mülki- yet sınırlıdır. yan yana demokrasi tipidir. Bu demokrasi tipini saf temsilî demokra-
yet esastır. gerektiğinde si ve yarı temsilî demokrasi diye ikiye ayırabiliriz. Saf tem-
ortaktır. silî demokrasi, halkın temsilcilerini seçtikten sonra, onlara
Millî Elde edilen Eşitlik ilkesi Sosyal devlet hiçbir araçla müdahale edemediği demokrasi tipidir. Temsilî
demokraside insanlar belli aralıklarla yapılan seçimlerde oy
gelirin kazanç temel alın- anlayışı kullanarak kendilerini temsil ettikleri kabul edilen vekilleri
bölüşümü bireyseldir. mıştır. vardır. aracılığıyla yönetime katılırlar. Temsili demokrasi modelinde
Sınıfsal Kazan- Sınıfsal ayrım Yetenek ve vatandaşlar ile temsilciler arasındaki bağın, yasalar çerçeve-
ayrım ca göre yapılmamak- eğitimle sinde gerçekleştirilen seçimlerle sağlandığını söylemek müm-
tabakalar tadır. belirlenmiş kündür Temsili demokrasi modelinde seçimler, vatandaşların
görüş ve düşüncelerini siyasal alana aktaran ve temsilcilerin
birbirinden sınıflar mev- seçilmesini sağlayan oldukça önemli temel unsurlardan birisi
ayrılmıştır. cuttur. olarak gösterilmektedir. Temsili demokrasi modelinin temel
Adalet ve Üretim Eşit haklar, Teşebbüs amacı, demokrasiyi daha geniş bir alana yaymaktan ziyade,
özgürlük ve kazanç adalet ve özgürlüğü ve çoğunluğun iradesini ortaya koymak ve bu irade doğrultusun-
özgürlüğü planlanmış, adalet esası da kararların alınmasını sağlamaktır. Böylelikle yönetimlerin
vardır. kısıtlanmış bir vardır. meşruiyeti de büyük ölçüde temin edilmiş olmaktadır. Temsili
hayat vardır. demokrasilerin karşı karşıya olduğu en temel sorunların ba-
şında, halkın seçimler yoluyla temsilcilerini seçmesi uygula-
2. Üretim araçlarının tamamına sahip olan ve ürettiğini halka masının geldiği görülmektedir. Çünkü her ne kadar temsili de-
mokrasilerde egemenliğin gerçek sahibi halk olmakla birlikte
eşit miktarda dağıtan devlet, sosyalist bir ekonomik sistemi halk, bu hakkın kullanımını belirli bir süreliğine seçtiği tem-
benimsiyor demektir. Planlama ve yürütme esasına dayalı silcilerine devretmekte ve seçim dönemleri dışında genellik-
bu sistemde eşitlik ilkesine bağlı olarak ekonomik ve sosyal le pasif bir rol üstlenmektedir. Temsili demokrasi modelinde
özgürlükler kısıtlanmış, bireylerin üretimdeki rolleri siyasal uygulanan bu yöntemle, zamanla vatandaşların, aktif bir birey
otorite tarafından belirlenmiştir. Kapitalizmin temelinde ise olmaktan çıkarak sadece belirli aralıklarla yapılan seçimlerde,
özgürlükler vardır. Ekonomik ve sosyal özgürlükler rekabet temsilcilerini seçmekle görevli bir seçmen durumuna dönüş-
ortamını oluşturmuş, bu da üretimin kalitesini ve miktarını tükleri, vatandaşların karar alma ve politika oluşturma süreç-
arttırmıştır. Bu sayede toplumsal gelişmişlik düzeyi ve refah lerinden hızla uzaklaştırıldıkları görülmektedir. Günümüzdeki
seviyesi yükselmiştir. Genel olarak bakıldığında her ekono- temsilî demokrasinin önemli sorunları bulunmaktadır Örneğin
mik sistemin artıları ve eksileri ortaya çıkmıştır. Karma eko- temsilî demokrasilerde seçimleri kazanmak amacıyla çeşitli
nomi sistemi ve sosyal devlet anlayışı da bu iki sistemin or- politikalar izlenebilmekte ve abartılı seçim vaatleri yapıla-
taya çıkardığı olumsuzlukları yok etmek içindir. Ekonomiyi bilmektedir. Gelişmiş ülkelerde seçimlerde katılımın bazen
şekillendiren bütün siyasi ideolojiler aslında başarıya ulaşmış %30’lar civarında olması temsilî demokraside azınlığın, ço-
sayılmazlar. Sosyalizmin özgürlüklere olan müdahalesi, kapi- ğunluğu yönettiği tartışmalarını da beraberinde getirmektedir.
talizmin oluşturduğu sınıflar arası uçurumlar insanlığın mutlu-
luk arayışını tatmin edememiştir.
Çalışma No.: 73
3. Ülkemizde uygulanan ekonomik sistem karma ekonomi sis-
temidir. Bu sistemde yapılan kamu yatırımları, ekonomik 1. Yönerge:
kalkınma ve sanayileşme sürecinde asıl itici güç ve öncülük
rolünü oynamaktadır. Özel teşebbüsün yatırım yapmadığı ya 1. Olası cevaplar:
da yetersiz kaldığı alanlarda, devlet girişimde bulunarak kal- Çağdaş ülkelerde demokratik ve hukuki yönetimler bulun-
kınmaya olumlu etki yapmaktadır. Karma ekonomi sistemi, maktadır. Gelişmiş demokratik ülkelerde iktidara gelebil-
kapitalizm ve sosyalizmin gerçekleştiremediği refah ortamını menin yolu seçimlerdir. Liderin karizması olmasının seçim
177