Page 58 - TARİH 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

27
TARİH 11

6. ÜNİTE : XIX VE XX. YÜZYILDA DEĞİŞEN GÜNDELİK HAYAT > 6.1 Ulus Devlete Giden Süreçte Nüfus
Kavram : Demografi
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı DEMOGRAFİK DEĞİŞİMLERDEN ULUS DEVLETLERE 20 dk.
Çalışmanın Amacı Demografi hareketlerinin Osmanlı toplum yapısındaki değişime olan katkısını kavrayabilme.

Yönerge: Görsellerden ve metinden hareketle soruları cevaplayınız.

DEMOGRAFİK DEĞİŞİMLERDEN ULUS DEVLETLERE

Demografi, sınırları belli bir coğrafyada bulunan nüfusun ya-
pısını, özelliklerini ve değişimlerini inceleyen bilim dalı olarak
tanımlanmaktadır. Demografi, nüfusun doğumlar, ölümler, ev-
lilikler gibi yönlerini inceler. Ayrıca ülkelere ve bölgelere göre
nüfus dağılımları ve göç hareketleri gibi dinamikleri ele alır.
Demografi, nüfus değişimleri ve bunların sonuçları ile ilgilenir:
• Nüfusun büyüklüğü (belli bir yerde ne kadar insan yaşıyor)
• Nüfus artışı ve azalması (zaman içinde bu yerde yaşayan
insan sayısındaki değişim ne yönde oluyor)
• Nüfus süreçleri (doğumlar, ölümler, göçler ve evlilikler gibi
temel olgularda değişim eğilimleri)
• Nüfus dağılımı (insanların yaşadıkları yerlere göre dağı-
lımı, örneğin kırsal ve kentsel bölgelerde yaşayan nüfu-
sun oranı)
• Nüfus yapısı (temel olarak yaş ve cinsiyete göre söz ko-
nusu nüfusun özellikleri. Ayrıca eğitim, gelir, meslek, aile,
Görsel 1: Demografi hane yapısı, vb. özellikleri)
Demografinin en önemli inceleme alanlarından olan göçlerin, Osmanlı toplum yapısında meydana getir-
diği değişimin sonuçları Balkan Savaşları’ndan sonra görülmektedir.
Balkan Savaşları’nın Osmanlı Devleti’ne olan etkilerinin boyutları oldukça geniştir. Savaşın genel olarak
ekonomik, siyasi ve askerî birçok etkileri yanında özellikle bu coğrafyada kaybedilen topraklardan Türki-
ye’ye gerçekleşen göçlerin büyük etki ve sonuçları olmuştur. Bu savaş her şeyden önce yüzyıllardır bir-
likte yaşayan Müslim ve Gayr-i Müslim vatandaşların bir arada yaşamalarını adeta imkânsız kılacak bir
ortamı da beraberinde getirmiştir. Savaş başlar başlamaz başlayan kitlesel göçler, neredeyse bir yüzyıl
devam etmiştir. Bu göçlerin hem terk edilen topraklar için
hem de yerleşilen topraklar için büyük etkileri ve sonuçları
bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi demografik etkiler-
dir. Sayısal olarak göçler bir coğrafyada bir azalma başka
coğrafyada ise bir artma meydana getirebilmektedir. Bu
göçler nüfus artışının ya da azalışının yanı sıra nüfusun
yapısında da önemli değişiklikler meydana getirmektedir.
Her şeyden önce gerek Balkan coğrafyasında gerekse
Türkiye’de nüfusun homojenleşmesine önemli etkiler ya-
parak ulus-devlet yapısına uyum sağlayacak bir nüfus ya-
pısının oluşmasında önemli rol oynayacaktır. Bu durum
ise Cumhuriyetin “Türk Milleti” üst kimliği ile yeni ve güçlü
bir millet vurgusu yapabilmesine imkân sağlayacak bir or-
tamı doğuracaktır.

Görsel 2: Balkan Göçleri

55