Page 53 - TARİH 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

24 TARİH 11

Sömürgeci ülke sermayelerinin hedefi hâline gelen Osmanlı Devleti siyasi destek elde etmek amacıy-
la aynı ayrıcalıkları kısa bir süre sonra diğer Avrupa devletlerine de tanımış, Osmanlı ülkesi Avrupa
devletlerinin ucuz ham madde kaynağı ve açık pazarı hâline dönüşmüştür. Ülkedeki sermaye zaten
azınlıkların ve yabancıların elindedir. Yaygınlaşan ve genişleyen kapitülasyonlar, sürüklenilen savaş-
larla birlikte Osmanlı Devleti’nin millî sermayesini oluşturması ve sanayileşmesi şansı tümüyle or-
tadan kalkmıştır. 1854 yılından itibaren alınan dış borçlar ödenemeyecek kadar artmış, 1881 yılında
Düyun-u Umumiye İdaresi kurulmuş, devletin vergi gelirlerinden bir bölümünün bu kuruma aktarılarak
borçların ödenmesi yoluna gidilmiştir. Bu durum Osmanlı Devleti’ni mali ve ekonomik olarak Avrupa
devletlerinin denetimi altına sokmuştur.

Belçika’nın Kongo’yu sömürgeleştirmesi, sanayileşmesini tamamlayan ABD’nin savaş ile tehdit ede-
rek Japonya pazarına girmesi, Rusya’nın Asya’da yayılma çabaları, Uzak Doğu’da Japonya’nın sö-
mürgecilik faaliyetlerine girişmesi, siyasi birliğini geç tamamlayan Almanya ile İtalya’nın bu yarışa
dahil olmalarıyla sermayeleri için kendilerine yeni pazarlar arayan devletler birbirleriyle yarışa girmiş-
lerdir. Bu ise sömürgeci devletleri Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’na sürüklemiştir.

1. Yatırım yapmak isteyen kişiler sermayelerini hangi yollarla oluşturmaktadır?

2. Osmanlı Devleti’nde millî bir sermaye birikimi neden oluşamamıştır? Açıklayınız.

3. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) öncesinde sömürgecilik faaliyetleri ile sermaye gücünü artıran
devletler hangileridir? Örneklerle açıklayınız.

50
Hazırlayan: Ufuk VAROĞLU