Page 30 - Kimya 11 | 5.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Hız
ÜNİTEYİ BİTİRİRKEN
Aşağıdaki metinde boş bırakılan yerleri verilen uygun sözcüklerle dol-
• sıcaklık
durunuz. Verilen soruları yanıtlayınız.
Mide asidi olarak da bilinen hidroklorik asit endüstriyel öneme sahip kim- • ara ürün
yasal maddelerden biridir. Hidroklorik asit üretimi
• yavaş basamak
H (g) + Cl (g) 2HCl(g) tepkimesine göre gerçekleştirilir. Elde
2
2
edilen asit suda çözünerek farklı derişimde asit çözeltileri elde edilir ve • ortalama tepkime hızı
elde edilen asit çözeltileri çeşitli alanlarda kullanılır.
• temas yüzeyi
Bu tepkimenin gerçekleşebilmesi için H ve Cl gazlarının uygun geomet-
2
2
ride çarpışması gerekir. Çarpışan taneciklerin sahip olmaları gereken mi- • derişimi
nimum toplam kinetik enerjiye (a) .......................................... denir (E ile
a
gösterilir.). Birim zamanda oluşan hidroklorik asit derişiminin geçen süreye • hız sabiti
bölünmesi ile (b) .................................................... bulunur. Bu tepkimenin • hız denklemi
(c) (ç)
................................ k. [H ].[Cl ] şeklindedir. k ..............................dir
2
2
ve sıcaklığa bağlı olarak değişir. Hidrojen ve klor gazı (d) ............................ • aktivasyon enerjisi
tepkime hızını eşit oranda etkiler.
• katalizör
Tepkimeyi hızlandırmak için alternatif bir yol oluşturan maddeye
(e) (f)
....................., yavaşlatan maddeye ....................... denir. Tepkime- • inhibitör
nin eşik enerjisini değiştirmeden etkin çarpışma sayısını artırmak için
(g) • mekanizmalı
........................ artırılabilir. Tepkimeye girenlerden biri katı hâlde olsaydı
(h)
.................................. ni artırmak da tepkime hızını artırırdı. Tepkime tek
(ı)
basamakta değil de birkaç basamakta meydana gelseydi ............................
(i)
bir tepkime olurdu. Bu durumda tepkime hızını ..................................
belirlerdi. Tepkimedeki basamaklar toplamı net tepkimeyi verir ve net tep-
(j)
kimede ...................... yer almaz.
1. Ortalama tepkime hızı nedir? Açıklayınız. 6. Tek basamaklı ve çok basamaklı tepkimelerde hız
denklemi nasıl yazılır? Açıklayınız.

2. Hidroklorik asit eldesi tepkimesinde giren ve
ürünlerin harcanma ve oluşma hızlarını karşılaş- 7. Katalizör ve inhibitörün tepkime hızına etkisini
tırınız. açıklayınız.

8. Bir tepkimenin hız sabiti nelere bağlıdır?
3. Tepkimeye ait hız denkleminden yararlanarak
tepkimenin derecesini bulunuz.

9. Hidroklorik asit eldesi tepkimesinde H gazı
2
derişimi 2 katına çıkarılırsa hız nasıl etkilenir?
4. Aktivasyon enerjisi nedir? Açıklayınız. Açıklayınız.

10. Bir tepkimede ileri tepkimenin aktifleşme ener-
5. Bir tepkimenin aktivasyon enerjisi nasıl düşürü- jisi geri tepkimenin aktifleşme enerjisinden bü-
lebilir? Açıklayınız. yüktür. Bu tepkimenin potansiyel enerji-tepkime
koordinatı grafiğini çiziniz. Tepkimenin endoter-
mik mi, ekzotermik mi olduğunu belirleyiniz.

216