Page 25 - Kimya 11 | 5.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Hız

I. kap (şerit) Mg(k) + 2HCl(aq) (1 M) MgCl (aq) + H (g)
2
2
II. kap (toz) Mg(k) + 2HCl(aq) (1 M) MgCl (aq) + H (g)
2
2
II. kaptaki tepkime I. kaptaki tepkimeye göre daha hızlı gerçekleşir.
Maddenin cinsi, derişim, sıcaklık, katalizör, temas yüzeyi gibi tep-
kime hızına doğrudan etki eden faktörler dışında gaz hâlindeki madde-
lerin basınç ve hacmini değiştirmek derişimi değiştireceği için tepkime
hızını da değiştirir. Örneğin gaz hâlindeki bir tepkimede basınç artırıl-
dığında hacim küçülür (Görsel 5.2.8), birim zamandaki çarpışma sayısı
arttığı için tepkime hızı da artar.

Görsel 5.2.8: Basınç değişiminin derişime etkisi
ÖRNEK VE ÇÖZÜM

Örnek Çözüm

1. 2C(k) + O (g) 2CO(g) tek basamakta 1.
2
gerçekleşen bir tepkimedir. Bu tepkime için aşa-
a) Tek basamakta gerçekleştiği için verilen
ğıdaki soruları cevaplayınız.
tepkime denklemine göre hız denklemi ya-
a) Tepkimenin hız denklemini yazınız. zılır. Hız denkleminde katı ve saf sıvıların
b) Tepkimenin derecesini bulunuz. yer almayacağı unutulmamalıdır. Hız = k.
[O ]
2
c) Tepkimeye giren karbon miktarı 2 katına çı-
karılırsa hızın nasıl değişeceğini belirtiniz. b) Tepkimenin derecesi=1ʼdir
) ç Tepkimeye giren oksijen derişimi 2 katına çı- c) Karbon katı olduğu için hız denkleminde
karılırsa tepkime hızındaki değişimeyi açık- yer almamaktadır. Bu nedenle karbon mik-
layınız. tarındaki artış ya da azalış hızı etkilemez.
) ç Tepkimeye giren oksijen miktarı 2 katına çı-
karılırsa hız da 2 katına çıkar.
2. 2NOCl(g) 2NO(g) + Cl (g) tepkimesi 2. 2NOCl(g) 2NO(g) + Cl (g)
2
2
tek basamakta gerçekleşmektedir. 2
a) Hız = k. [NOCl] şeklindedir ve tepkimenin
a) Tepkimenin hız denklemini ve tepkime dere-
derecesi 2’dir
cesini bulunuz.
b) NOCl derişimi karesi kadar hızı etkilemek-
b) Tepkime hızını 4 katına çıkartmak için tep- tedir. Yani NOCl derişimi 2 katına çıkarıldı-
kimeye giren madde derişiminin nasıl değiş- ğında tepkime 4 kat hızlanacaktır.
tirilmesi gerektiğini belirtiniz.

211