Page 20 - Kimya 11 | 5.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Hız
ÖRNEK VE ÇÖZÜM

Örnek Çözüm

1. H (g) + 2ICl(g) 2HCl(g) + I (g)
2
2
1. Verilen tepkime ile hız denkleminin farklı ol-
tepkimesinin hız denklemi Hız = k.[H ].[ICl] ması tepkimenin mekanızmalı olmasındandır.
2
şeklindedir. Tepkimenin derecesini bulunuz. Tepkime hız denkleminde derişimlerin üsleri-
nin toplamı tepkimenin derecesini verir.

Tepkime derecesi =1+1=2 olur.

2. Aşağıda tek basamakta gerçekleşen tepkime- 2.
ler verilmiştir. Bu tepkimelerin hız denklemle- a) Hız = k. [H ]. [I ]
2
2
rini yazınız. 2
b) Hız = k. [N ] . [O ]
2
2
a) H (g) + I (g) 2HI(g)

2
2
b) 2N (g) + O (g) 2N O(g)
2
2
2
5.2.2. TEPKİME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Bir trenin 450 km/saat hızla gitmesi istenen bir durum iken bir pa-
raşütün yere 450 km/saatlik bir hızla inmesi istenmeyen bir durumdur
(Görsel 5.2.1). İnsanoğlu fiziksel ve kimyasal olayların kendi istediği
hızda gerçekleşmesini ister. Kalp krizi geçiren bir hastaya verilen ilaç
en kısa sürede etki etmelidir fakat vücuttaki hücrelerin yaşlanması ise
mümkün olduğunca yavaşlatılmalıdır. Kimyasal tepkimelerin hızlarını
belirlemek ve değiştirmek kimyanın önemli alanlarından biridir.
Tepkime hızına etki eden faktörler şunlardır:
1. Madde cinsi

2. Derişim
3. Sıcaklık
4. Katalizör
Görsel 5.2.1: Paraşütle atlama 5. Temas yüzeyi

1. MADDE CİNSİ
Tepkimeye giren maddenin cinsi tepkime hızına etki eden en önem-
li faktörlerden biridir. Kimyasal bir tepkimenin hızına tepkimeye giren
kimyasal türlerin cinsi, fiziksel hâlleri, kopan ve oluşan bağların sayı-
sı etki eder.
Aktif olan metal ve ametaller, diğer metal ve ametallere göre daha
hızlı tepkime verir. Örneğin 2A grubunda bulunan Mg metalinin HCl
çözeltisi ile tepkimesi oldukça hızlıdır. Tepkimenin hızlı oluşu gaz çıkışı
ile gözlenebilir (Görsel 5.2.2). Geçiş metallerinden olan Fe ise HCl çö-
zeltisi ile oldukça yavaş tepkime verir. Bu durum Mg metalinin tepki-
meye girme eğilimine ve metalik aktifliğine bağlıdır.

Mg(k) + 2HCl(suda) MgCl (k) + H (g) (hızlı)
2
2
Görsel 5.2.2: Mgʼun HCl ile tepkimesi Fe(k) + 2HCl(suda) FeCl (k) + H (g) (yavaş)
2
2

206