Page 19 - Kimya 11 | 5.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Hız
Bu tepkimenin yavaş basamağa göre yazılan hız denklemi

Hız = k[H ][ICl]
2
şeklinde olur ve tepkime 2. dereceden (2. mertebeden) bir tepkimedir.
Bir tepkimenin derişiminin tepkime hızına etkisini gösteren deney so-
nuçlarından yararlanarak da tepkime hızı bulunabilir.

2NO(g) + 2H (g) N (g) + 2H O(g)
2
2
2
tepkimesine ait tepkimeye giren maddelerin derişimlerinin değişimi-
nin hıza etkisini gösteren deney sonuçları aşağıda verilmiştir.

Ortalama Tepkime
Başlangıç Derişimi (M)
Deney Hızı
Numarası (M/s)
[NO] [H ]
2
I 0,1 0,1 2 x 10 -6

II 0,1 0,2 4 x 10 -6
III 0,2 0,1 8 x 10 -6

Tablodaki I ve II. deney sonuçları karşılaştırıldığında NO derişimi
sabitken H derişimi 2 kat arttırıldığında hızın 2 katına çıktığı görülür.
2
Bu durum H derişiminin hızla doğru orantılı olduğunu gösterir. Benzer
2
şekilde I ve III. deney sonuçları karşılaştırıldığında H derişimi sabitken
2
NO derişiminin 2 katına çıkması tepkime hızını 4 kat artırmıştır. NO de-
rişimi de hıza karesi kadar etki etmektedir. Bu ilişki matematiksel ola-
rak aşağıdaki gibi ifade edilebilir.
I ve II. deneyde [NO] sabit [H ] değişkendir.
2
II.deney 6 H @ , 02 II.deney Hız 4 # 10 6 - 1
2
= = 2 = = 2
I.deney 6 H @ , 01 I.deney Hız 2 # 10 6 -
2
H derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı 2 katına çıktığına göre
2
Hız α [H ]
2
I ve III. deneyde [H ] sabit [NO] değişkendir.
2
III.deney 6 NO@ , 02 III.deney Hız 8 # 10 6 - 2
= = 2 = = 2
I.deney 6 NO@ , 01 I.deney Hız 2 # 10 6 -
NO derişimi 2 katına çıktığında tepkime hızı 4 katına çıktığına göre

hız denklemi aşağıdaki şekilde belirlenebilir.

Hız α [NO] 2
Hız α [H ]
2
Hız α [NO] 2
Hız = k.[H ].[NO] 2
2
Sonuç olarak hız denklemi şu şekilde yazılabilir.
Hız = k.[H ].[NO] 2
2

205