Page 5 - Kimya 9 | 2. Ünite

Atom ve Periyodik Sistem
Neler Kazanılacak? Dalton, Thomson, Rutherford ve Bohr atom modelleri açıklanırken

a) Bohr atom modelini, atomların soğurduğu/yaydığı ışınlar ile ilişkilendirerek (bu konu ile ilgili he-
saplamalara girmeden) ışın soğurma/yayma olayları açıklanacak,
b) Bohr atom modelinin sınırlılıkları ve modern atom teorisinin (bulut modelinin) önemi vurgulana-
caktır.
c) Atom modellerinin açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.)
yararlanılacaktır.

2.1.1. ATOM MODELLERİ
Çok parçalı bir puzzle (yapboz) yaparken ilk parçayı yerine yer-
Geçmişten günümüze atom mo-
leştirmek ancak birkaç denemeden sonra mümkün olur. Parçalar
dellerinin gelişimini içeren tarih
doğru yerleştikçe işiniz kolaylaşır. Uzun uğraşlar sonucunda puzz-
şeridi hazırlayarak arkadaşları-
le tamamlanır. Bilim insanları bugün sahip olduğumuz atomla ilgili
nızla paylaşınız.
bilgilere yapbozda olduğu gibi pek çok uğraş, deneme ve bilgi sonu-
cunda ulaşmışlardır.
Atomu daha iyi anlamak için bilim insanları araştırmalar yap-
mış, bunun sonucunda çeşitli atom modelleri geliştirmişlerdir. De-
neysel gözlemlere dayanarak atomun yapısını ve davranışını akılcı
bir biçimde açıklayan şekillere atom modeli denir.
Model yetersiz kaldığında geçerliğini yitirebilir. Bu durumda
yeni gözlem ve deneyler yapılarak elde edilen bulgular genişletilir ve
yeni modeller ortaya atılır.
Atom hakkında ilk bilimsel model John Dalton (Can Daltın) ta-
rafından ortaya atılmıştır.
DALTON ATOM MODELİ
Democritus’un bir elementin en küçük birimine ‘‘bölüneme-
yen’’ anlamında atomos adını verdiğini daha sonraki yıllarda Lavoi-
sier’nin Kütlenin Korunumu Yasası’nı bulduğunu biliyorsunuz. Proust
(Prus)’un sabit oranlar, Dalton’ın Katlı Oranlar Yasası’nı bulması bi-
limsel anlamdaki ilk atom modeli olan Dalton atom modelinin teme-
lini oluşturur.
Bilardo topuna benzetilen (Görsel 2.1.1) Dalton atom modelinin
varsayımlarını maddeler hâlinde inceleyelim:
• Madde, atom denilen küçük taneciklerden oluşmuştur.
• Atomlar kimyasal tepkimelerde parçalanamaz, bölünemez, yok-
tan var edilemez, varken yok edilemez ve başka bir atoma dö-
Görsel 2.1.1: Dalton atom modeli
nüşemez.
• Kimyasal tepkimelerde atom türü ve sayısı korunur (Görsel
2.1.2).

1 Oksijen atomu 2 Hidrojen atomu
1 Oksijen, 2 Hidrojen
atomu
Görsel 2.1.2: H O oluşurken atom sayısı ve türü korunur.
2
• Atomlar çok yoğun, içi dolu kürelerdir.
• Bir elementin bütün atomları büyüklük, şekil ve kütle bakımın-
dan özdeştir.

58