Page 7 - Kimya 9 | 2. Ünite

Atom ve Periyodik Sistem
RUTHERFORD ATOM MODELİ

Doğrultusu değişme-
yen ışınlar
ZnS sürülmüş
levha
Altın
levha

Doğrultusu değişen
(sapan) ışınlar
Alfa tanecikleri
(ışın) kaynağı

Görsel 2.1.5: Rutherford’un altın levha deneyi Görsel 2.1.6: Alfa (pozitif yüklü)
taneciklerinin atomda
saçılması
Rutherford (Radırford), Thomson atom modelinin doğruluğunu
kanıtlamak için alfa saçılması deneyini yapmıştır. Bu deneyde rad-
yoaktif bir elementten elde ettiği pozitif yüklü (+) alfa tanecikleri-
nin ince altın levhada saçılmalarını gözlemlemiştir (Görsel 2.1.5 ve
2.1.6).
Gözlem sonucuna göre pozitif yüklü taneciklerin büyük bir kısmı-
nın levhadan hiç sapmadan geçmesi atomun büyük kısmının boşluk
olduğunu gösterir. Alfa taneciklerinin az bir kısmının saparak geç-
mesi, çok az kısmının ise levhaya çarparak geri dönmesi pozitif yük-
lü taneciklerin atomun merkezinde çok küçük bir hacimde toplandı-
ğının kanıtıdır. Rutherford, deney sonuçlarını değerlendirerek geze-
gen modeli (Görsel 2.1.7) olarak da bilinen yeni bir atom modeli ge-
liştirmiştir.
Rutherford atom modeline göre
• Bir atomda pozitif yükün tümü, çekirdek denilen küçük bölgede
Görsel 2.1.7: Rutherford atom modeli
toplanmıştır.
-12 -13 -8
• Çekirdek çapı yaklaşık 10 - 10 cm, atom çapı ise 10 cm oldu-
ğundan atom hacminin büyük bir kısmı boşluktur. Elektronlar bu
boşlukta bulunur ve çekirdek etrafında döner.
• Çekirdekteki (+) yük miktarı bir elementin tüm atomlarında ay-
nıdır, farklı elementin atomlarında farklıdır.
• Atomdaki elektron sayısı çekirdekteki proton sayısına eşittir.
• Pozitif yüklerin toplam kütlesi, atomun kütlesinin yaklaşık yarısı
kadardır. O hâlde çekirdekte kütlesi protonun kütlesine eşit yük-
süz tanecikler bulunur.
Rutherford atom çekirdeğini Güneş’e, çekirdeğin etrafındaki
elektronları da gezegenlere benzetmiştir. Yüksüz taneciklerin (nöt-
ron) varlığını öngörmesi bu modelin başarısıdır. Rutherford’un öngör-
düğü yüksüz taneciklerin varlığını ilerleyen yıllarda James Chadwick
(Ceymis Çedvik) kanıtlamıştır.
Günümüzden Rutherford Atom Modeline Bakış
• Çekirdek etrafında dönen elektronların neden pozitif yüklü çekir-
dek üzerine düşmediğini açıklayamamıştır.
• Rutherford atom modeli, elektronun davranışını açıklamada ye-
tersiz kalmıştır.
Rutherford atom modelindeki eksiklikler yeni bir atom modelinin
ortaya atılmasına neden olmuştur.
60