Page 35 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri

Maddenin plazma hâli aşağıdaki gibi özetlenebilir (Tablo 4.5.1).
Tablo 4.5.1: Plazma hâlin özellikleri
İyon, elektron, nötr atom karışımına iyonize olmuş gaz ya da plazma denir.
PLAZMA Oluşan tanecikler geniş bir alanda hareket eder.

Elektriği iyi iletmesine rağmen nötral yapıdadır.
Pozitif yük sayısı negatif yük sayısına eşittir.
ÖZELLİKLERİ Yüksek sıcaklık ve basınçta oluşabilir. Büyük bir enerji yoğunluğuna sahiptir.
Gazlardan farklı olarak ısıyı iyi iletir, elektrik ve manyetik alandan etkilenir.
Plazma hâlinde tepkimeler daha hızlı gerçekleşir.
Şimşek, yıldırım, mum, kibrit alevi, kutup ışıkları, volkan lavları, Güneş ve
ÖRNEK
yıldızlar, floresan lamba, neon ışıkları, plazma topu, plazma televizyon örnektir.

PLAZMANIN KULLANIM ALANLARI
İnsan yapımı plazmalar, yaşamın birçok alanında kullanılmakta-
dır.
Plazmanın hareketli olduğu maddelere örnek floresan ampul ve
neon tabelalardır. Bu ortamda gaz yüksek voltaja maruz kaldığı için
elektronlar gaz atomlarından ayrılarak daha yüksek enerji seviyesine
çıkar. Böylece ampul içindeki gaz, iletken bir plazma hâline gelir. Ön-
ceki enerji seviyesine düşerken elektronlar floresan veya neon lamba-
larda görülen ışığı yayar.
Plazma TV’ler aynı şekilde çalışır. İki cam panel arasına genellikle
argon, neon ve ksenon enjekte edilir. Gaz içinden elektrik akımı geç-
tiğinde parlamaya neden olur.
Plazmanın bir başka kullanım alanı da bir elektrik akımı gazı Görsel 4.5.4: Plazma küre
iyonlaştırdığında yıldırımın renklerini üreten asal gaz karışımıyla
dolu plazma kürelerdir (Görsel 4.5.4).
Ayrıca plazma ark kaynaklarında,
Isıya dayanıklı tıbbi donanım ve sterilizasyonda,
Bakteri öldürücü olarak gıdaların ambalajlanmasında,
Dokunun çıkarılmasında (helyum plazma),
Kanamayı durdurmak (Argon plazma) için de kullanılmaktadır.

NELER KAZANILDI?
Yağmurlu bir günde camdan dışarıyı seyreden Mustafa, yıldırım
düştüğünü görüyor. Yıldırım olayının maddenin hangi hâli oldu-
ğunu merak ediyor ve bununla ilgili bir araştırma yapıyor.
Bu araştırma sonucunda aşağıdaki bilgilere ulaşıyor:
I. Yıldırım maddenin plazma halidir.

II. Plazma halinde pozitif ve negatif iyon sayısı eşittir.

III. Plazma hali iletkendir.

IV. Plazma katı ve sıvıdan yoğundur.
V. Mum, plazma TV ve floresan plazmaya örnektir.
Ulaştığı bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur?

177