Page 6 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri

Neler Kazanılacak? Maddenin farklı hâllerde olmasının canlılar ve çevre için önemi açıklanacak
a) Suyun fiziksel hâllerinin (katı, sıvı, gaz) farklı işlevler sağladığı,
b) LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı), deodorantlardaki itici gazlar, LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz), soğu-
tucularda kullanılan gazların davranışları üzerinden hâl değişimlerinin önemi,
c) Havadan azot ve oksijen eldesi üzerinde durulacaktır.

4.1.1. MADDENİN FARKLI HÂLLERİ
Görsel 4.1.1’de İsveç’te bulunan buzdan yapıl-
mış bir otel görüyorsunuz. Otelin hemen hemen
tüm mobilyaları buzdan yapılmıştır. Otel, aralık
ayından nisan ayına kadar yani buzlar erimeye baş-
layıncaya kadar hizmet veriyor.
Bu otel yapılırken suyun hâl değişiminden ya-
rarlanılmıştır. Su doğada sıcaklık ve basınca bağ-
lı olarak farklı fiziksel hâllerde bulunabilir. Suyun
katı hâline buzullar, sıvı hâline nehir, göl ve deniz-
ler, gaz hâline ise sis, nem ve bulutlar örnek ve-
rilebilir. Maddelerin hâl değişimi sırasında sadece
Görsel 4.1.1: Buzdan yapılmış otel taneciklerin birbirinden uzaklığı değişir, maddenin
kimyasal yapısı ve formülü değişmez.

Erime
ısı alır
KATI SIVI
ısı verir
Donma
PLAZMA
Yoğuşma ısı verir ısı alır Buharlaşma İyonizasyon
ısı alır
ısı verir
Deiyonizasyon
ısı alır
Süblimleşme
Kırağılaşma
GAZ

Görsel 4.1.2: Maddenin hâl değişimleri

Bir maddenin ısı alarak
Katı hâlden sıvı hâle geçmesine erime,
Sıvı hâlden gaz hâline geçmesine buharlaşma,
Katı hâlden gaz hâline geçmesine süblimleşme,
Gaz hâlden plazma hâline geçmesine iyonizasyon,
ısı vererek
Gaz hâlden sıvı hâline geçmesine yoğuşma,
Sıvı hâlden katı hâline geçmesine donma,
Gaz hâlden katı hâline geçmesine kırağılaşma,
Plazma hâlden gaz hâline geçmesine deiyonizasyon denir
(Görsel 4.1.2).
Tablo 4.1.1’de maddenin fiziksel hâlleri ve özellikleri verilmiştir.

148