Page 7 - Kimya 9 | 4. Ünite

Maddenin Hâlleri

Tablo 4.1.1: Maddenin fiziksel hâlleri ve özellikleri
KATI SIVI GAZ PLAZMA
• Tanecikleri arasında- • Tanecikleri arasın- • Tanecikleri arasında- • Tanecikleri arasın-
ki boşluk yok dene- daki boşluk katılara ki boşluk en fazladır. daki boşluk katı ve
cek kadar azdır. göre daha fazla gaz- • Katı ve sıvılara göre sıvılara göre fazladır.
• Maddenin en yoğun lara göre daha azdır. yoğunluğu düşüktür. • Yoğunlukları katı ve
hâlidir (Bizmut, su • Genellikle yoğunluk- • En düzensiz hâldir. sıvılardan daha az-
gibi bir kaç istisna ları katılardan dü- • Tanecikleri titreşim dır.
ÖZELLİLERİ • Maddenin en düzen- • Katı hâline göre dü- • Belirli şekil ve ha- yüklerin serbestçe
şük, gazlardan yük-
öteleme ve dönme • Pozitif ve negatif
dışında).
sektir.
hareketi yapar.
li hâlidir.
dolaştığı tanecikler-
den oluşur.
zensizdir.
cimleri yoktur.
• Tanecikleri titreşim
hareketi yapar.
taneciklerinin enerji-
ve öteleme hareketi • Akışkandır.
• Belirli şekil ve ha- • Tanecikleri titreşim • Sıkıştırılabilir. • Diğer hâllere göre
cimleri vardır. yapar. si en yüksektir.
• Sıkıştırılamaz. • Belirli şekilleri yok- • Belirli şekil ve ha-
tur, hacimleri vardır. cimleri yoktur.
• Sıkıştırılamaz. • Akışkandır.
• Akışkandır.
SUYUN FARKLI HÂLLERİNİN ÖNEMİ
Hava sıcaklığı düştüğünde nehir veya göl yüzeyinde oluşan 40-80
cm’lik buz tabakası delinerek balık avlanmasına buz balıkçılığı denir.
Görsel (4.1.3) Hava sıcaklığının son derece düşük olduğu ortamda su
altında yaşayan canlılar yaşamlarını acaba nasıl sürdürebilir?
Sıcaklık düştüğünde yüzeydeki su molekülleri buza dönüşür. Buz
molekülleri, moleküller arası örgü ağından dolayı birbirine yaklaşa-
maz. Böylece hacmi büyük, yoğunluğu küçük olan buz tabakası su yü-
zeyinde oluşur. Oluşan buz tabakası suyun yüzeyinde yalıtımı sağlar
ve böylece balıklar ve suda yaşayan diğer canlılar sert kış koşulların-
da bile yaşamlarını sürdürebilir.
Deniz ve göllerdeki sular sıcaklık yükseldiğinde buharlaşarak at-
mosferde su buharını ve bulutları oluşturur. Bulutlardaki su damla-
Görsel 4.1.3: Buz balıkçılığı
cıkları sıcaklığa göre yağmur, kar ve dolu olarak yeryüzüne iner. Su-
yun hâl değiştirerek yeryüzü ve atmosfer arasındaki çevrimine su
döngüsü denir. Su döngüsü yaşamın devamı için son derece önemli-
dir. Ayrıca su döngüsü ile suyun içindeki yabancı maddeler uzaklaşa-
rak temiz ve içilebilir su sağlanır.
Su vücut için de oldukça önemlidir. İnsan vücudundaki su oranı
yaklaşık %55-75 arasında değişir. Besinlerin sindirimi, emilimi, vücut
ısısının dengelenmesi, eklemlerin kayganlığının sağlanması su saye-
sinde gerçekleşir.
Su, bitkilerin büyüyüp gelişmesi için zorunlu olan maddelerden
biridir.
Atmosferdeki su buharına nem denir. Havadaki nem miktarı yere,
sıcaklığa ve zamana göre değişir. Su buharı atmosferde çiğ, kırağı ve
bulut olarak görülebilir. Havadaki nem miktarının az olması solunum
yolu rahatsızlıklarına, boğaz kuruluğuna neden olabilir.
Su gibi diğer maddeler de katı, sıvı, gaz ve plazma olarak fark-
lı fiziksel hâllerde bulunabilir. Maddenin hâl değişimi, canlı yaşamı
ve çevre açısından önemli olduğu gibi endüstriyel açıdan da olduk-
ça önemlidir.

149