Page 3 - Matematik 11 | 5.Ünite

Çember v e Dair e

5.1. Çemberin Temel Elemanları

5.1.1. Çemberde Teğet, Kiriş, Çap, Yay ve Kesen

Düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesine çember denir.
Sabit olan noktaya çemberin merkezi (O), çemberin üzerindeki herhangi bir noktayı merkeze
birleştiren doğru parçasına çemberin yarıçapı denir. Merkez ve yarıçap çemberin temel
elemanlarıdır.

O merkezli çemberin üzerinde alınacak tüm A noktaları için
[OA] çemberin yarıçapı olur. Bir çemberin çizilebilmesi için
r
O A merkezinin ve yarıçapının bilinmesi yeterlidir. O merkezli ve
yarıçap uzunluğu r olan çember Ç(O, r) şeklinde gösterilir.

D
C
Çemberin farklı iki noktasını birleştiren doğru parçasına
çemberin bir kirişi, merkezden geçen kirişe çemberin bir çapı
O
A B denir. Yandaki şekilde [CD] ve [EF] çemberin birer kirişidir.
[AB] çemberin merkezinden geçtiği için çemberin bir çapıdır,
E
F aynı zamanda bu çemberin en uzun kirişidir ve çemberi iki eş
parçaya ayırır.

X
B
Çemberde farklı iki nokta arasında kalan parçaya çemberin
bir yayı denir. Bir yay, iki uç noktası ile bunların arasındaki
O üçüncü bir nokta ile belirlenir. Şekildeki iki yay AXB ve AYB
&
&
&
A biçiminde gösterilir. Bununla beraber, küçük olan yay AXB
$
için AB gösterimi kullanılabilir.
Y

B d 1
A
Çemberi farklı iki noktada kesen doğruya çemberin keseni
denir. Yandaki şekilde d ve d doğruları çemberi iki farklı
2
1
noktada kestiğinden bu doğrular çemberin kesenleridir.

C D d 2

191