Page 21 - Seçmeli Psikoloji | 4.Ünite

4. ÜNİTE

4.13. PSİKOLOJİK DESTEK

Her geçen gün gelişen ve değişen bilimsel veriler ışığında psikolojideki destek yöntemlerinde de sürekli bir
gelişme ve değişme olduğu söylenebilir. Psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde hâlen kullanılan bazı destek yön-
temleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Biyomedikal Yaklaşım: Psikolojik rahatsızlıkların biyolojik nedenlerden kaynaklandığını ve rahatsızlıkların
tedavisinde psikoaktif ilaçların kullanılması gerektiğini savunan yaklaşımdır. Biyomedikal tedavide uzman, hasta-
nın göstermiş olduğu belirti ve bulgulara göre tanı koyar ve ilaç yazar. Bu yaklaşımın tedavi sürecinde terapistin
etkisi daha fazladır ancak iyileşme sürecinde hastanın da terapist ile iş birliği yapması beklenir.
b) Psikanalitik Yaklaşım: Bilinçaltına önem veren bu yaklaşım ilk kez Sigmund Freud tarafından ortaya atıl-
mıştır. Psikanalitik yaklaşıma göre bastırılmış anı, düşünce ve istekleri barındıran bilinç dışı bölüm, çatışmalara yol
açarak psikolojik ve fiziksel semptomlara neden olur.
Bastırılmış düşüncelerin ortaya çıkarılması için serbest çağrışım, rüya yorumu ve dil sürçmelerinin analizi gibi
teknikler kullanılır. Tedavide amaç, bireyin geçmiş yaşantılarının şu anki davranışlarını nasıl etkilediğini anlamaya
çalışarak var olan problemi çözmektir. Psikanalistlere göre davranışın değişmesi, bireyin kendi bilinç dışı süreçleri-
ni ve çatışmalarını anlamasına ve içgörü kazanmasına bağlıdır.
c) Bilişsel Yaklaşım: Problemin kaynağının yanlış düşünce, inanç ve hatalı şemalardan kaynaklandığını, bunla-
rın değiştirilmesi ile duygu ve davranışların da değişeceğini, böylece problemin çözüleceğini savunan yaklaşımdır.
Bilişsel yaklaşımın öncülerinden Aaron Beck’e (İrın Bek) göre insanın kendi kendine söylediği “Çok şanssızım.”, “Ba-
şarısızım.”, “Asla mutlu olamayacağım.” gibi olumsuz ifadeler bireyin düşünce ve duygu durumunu olumsuz etkiler.
Terapist, kişinin bu olumsuz ifade ve düşüncelerini fark etmesini ve değiştirmesini sağlamaya çalışır. Bu yaklaşım
panik atak, depresyon, yeme bozuklukları gibi çeşitli semptomların tedavisinde etkilidir.
ç) Davranışsal Yaklaşım: Davranışsal yak-
laşım gözlenebilir davranışlara odaklanır. Bu
yaklaşıma göre koşullanma yolu ile öğreni-
len duygusal tepkiler, aynı öğrenme ilkeleri
kullanarak unutturulabilir. Yapılan terapi-
de edimsel koşullanma ilkeleri kullanılarak
davranışlar biçimlendirilir. Bunu yaparken
genelde ödüllendirme, olumlu davranışları
pekiştirme, olumsuz davranışları söndürme,
model alma ve sistematik duyarsızlaştırma
gibi yöntemleri kullanır (Görsel 4.25). Dav-
ranışçı yaklaşımda terapist bilinç dışı çatış-
malardan çok davranışların ve düşüncelerin
değişmesi üzerinde durur. Görsel 4.25: Model alma

TARTIŞMA

Biyomedikal, psikoanalitik, bilişsel ve davranışsal yaklaşımlardan birinin diğerlerinden daha etkili
olduğu söylenebilir mi? Neden? Tartışınız.

SINIF DIŞI ETKİNLİK 3

Psikolojik rahatsızlıkların tedavi yöntemlerinin zamanla ve kültürden kültüre nasıl değiştiğini bir
haftalık süre içerisinde araştırınız. Araştırma sonuçlarını, görsel kaynak ve yazılı metinler kullanarak sı-
nıfta sununuz.

RUH SAĞLIĞININ TEMELLERİ 133