Page 19 - Seçmeli Psikoloji | 4.Ünite

4. ÜNİTE

Kişilik bozuklukları geniş bir yelpazeye sahiptir. Araştırmalar ilerledikçe yeni tanımlanan kişilik bozuklukları
ortaya çıkmaktadır. En bilinen kişilik bozukluklarından bazıları aşağıda verilmiştir:
a) Paranoid Kişilik Bozukluğu: Paranoid kişilik bozukluğu; tam ve geçerli bir kanıt bulunmaksızın kişinin
aldatıldığından, takip edildiğinden, kullanıldığından, kendisine zarar verileceğinden aşırı derecede kuşkulanması
olarak tanımlanabilir. Bu kişiler güvensiz, şüpheci, tedirgin, gergin, soğuk ve ciddidirler.
b) Şizoid Kişilik Bozukluğu: Şizoid kişilik bozukluğunda duygusal tepkisizlik ya da tekdüze duygulanım,
yaşamdan kopukluk gözlenir. Bu kişiler duygularını ifade edemeyen, sosyal ilişkiler kuramayan, soğuk, mesafeli,
rekabetten kaçınan, yalnız kişilerdir. Genel-
likle gün boyu tek bir konuya odaklanır ve
o konuya takılarak başka hiçbir etkinliğe
katılmazlar, sırdaşları ve arkadaşları yoktur.
c) Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Bu
kişiler için diğer insanların duyguları ve
hakları bir şey ifade etmez (Görsel 4.22). Bu
kişiler sorumluluk, sadakat ve vicdan gibi
duygulardan uzaktırlar. Toplumsal kurallara
uygun yaşamazlar ve sorumluluk taşımaz-
lar, empati duygusundan yoksundurlar. İn-
san ve hayvanlara saldırganlık, mülkiyete
zarar verme, aldatma, hırsızlık, kuralları ihlal
gibi suça ve tutuklanmaya yönelik davra- Görsel 4.22: Antisosyal kişilik
nışlar gösteririler.
ç) Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozuk-
luğu: Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu
olanlar, yapılan iş veya etkinliğin geneline
ve asıl amacına değil ayrıntılarına takılırlar.
Aşırı derecede katı, sabit, kuralcı, değişmez,
düzenli ve rahatsız edecek derecede titizdir-
ler (Görsel 4.23). Bu kişilerin başkasına zarar
vermekten veya hata yapmaktan korkmak
gibi düşüncede takıntıları yani obsesyonları
vardır. Bu obsesyonlar; elleri defalarca yıka-
ma, kapı tokmağına dokunmayı reddetme,
kilit, ocak gibi şeyleri sürekli kontrol etme
gibi davranışta takıntılara yani kompulsi-
yonlara dönüşebilir.
d) Narsistik Kişilik Bozukluğu: Bu bo-
zukluk kendini diğer insanlardan üstün ve Görsel 4.23: Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu olanlar
aşiri derecede düzenlidirler.
özel görme, başkasının doğrusunu kabul
etmeyi güçsüzlük sayma, aşırı bencil ve
benmerkezci olma gibi özelliklerle kendini gösterir. Bu kişilerin hayatlarında sevgi, saygı, empati, anlayış ve duy-
gusallığa pek yer yoktur.
e) Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Bağımlı kişilik bozukluğu olanlar başkalarından destek ve öğüt almadan karar
veremez ve iş yapamazlar. Başkalarının destek ve onayını yitirme korkusuyla isteklerini dile getirmekte güçlük
çeker ve kolay kolay hayır diyemezler.
Şizofreni: Beyin fonksiyonlarındaki bozukluklar sonucunda kişinin düşüncesini, davranışını ve duygularını ifa-
de etme şeklini bozan psikolojik rahatsızlıktır. Sosyal ya da çevresel faktörler, genetik olarak rahatsızlığa yatkın in-
sanlarda şizofreninin ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Birçok türü olan şizofreninin tipik bir başlangıç biçimi yoktur.
Şizofreni hastalarında ağır bir durgunluk ve ilgisizlikten aşırı taşkınlık durumuna kadar değişik derecelerde
hareket bozuklukları vardır. Halüsinasyon görme, konuşmada düzensizlik, kendi kendine konuşma, gülme, kendi
yarattığı dünyanın gerçekliğine inanma, öz bakım eksikliği gibi belirtiler görülebilir.

RUH SAĞLIĞININ TEMELLERİ 131