Page 13 - Sosyoloji 1 | 3.Ünite
P. 13
Kültür 3. ÜNİTE
Okuma parçası
Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Kültür ve medeniyetin birbirinden bağımsız iki olgu bu gücü, dünyayı hızla makinalaşmaya götürmekte ve
gibi ele alınmasının, basit bir algı yanılmasından kay- sadece bilim değil, insan da özünden uzaklaşmaktadır.
naklandığını öne süren Kadir Cangızbay “Kültür ve İnsanı ve toplumu bekleyen bu büyük tehlikeyi önleme-
medeniyetin gerek birincisinde, gerek ikincisinde yer nin tek yolunun kültür olduğunu vurgulayan ve kültürü;
alan unsurların tümü, aslında tek ve aynı bir gerçekliğin, okuyan insanın zevkini, eleştiri ve yargıda bulunma gele-
yani toplumsal gerçekliğin, kendi aralarında sıkı sıkıya neğini geliştirmesi olarak tanımlayan Nurettin Topçu’ya
eklemlenmiş ve birbirlerinden sadece somutluk derece- göre: “Bir milletin kültürü, onun bütün fertlerinin sahip
leri itibariyle farklılaşan değişik veçhelerinden başka bir olduğu hadiseleri karşılayan duyuş şekilleriyle, bütün
şey değildir.” diyerek kültür ve medeniyet konusunda tarihi içinde meydana getirdiği değer hükümleridir”.
düalizmin olmadığını savunmaktadır. Duverger, kültür (www. dokuman.tsadergisi.org)
ve medeniyeti eşanlamda kullanan Taylor ile aynı
tutumu benimser. Kültür ya da medeniyete maddi ve
düşünsel tekniklerin dahil olduğunu düşünen Duverger,
maddi kültür-manevi kültür ayırımının çok somut ve
birbirinden bağımsız birer olgu olmadığı düşüncesinde-
dir. Şerif Mardin’e göre ise kültür, toplumdaki anlamlı
semboller bütünüdür. Mardin bu bütünlüğün, ögelerin
toplamından başka, onlarda olmayan niteliklerle ortaya
çıkan bir dizge olduğunu söyler.
Nurettin Topçu’da kültür ve medeniyet tartışmasının,
Avrupa’nın teknik ilerleyişi sonucu insanları ve toplum-
ları makinalaştırmaya doğru götürdüğü ve bunun mutla-
ka önlenmesi gerektiği düşüncesinden kaynaklandığı gö-
rülür. Tekniği, bilimlerin tatbikatı olarak gören ve bili-
min asıl amacının hakikati tanıtmak olduğunu dile getiren
Nurettin Topçu’ya göre, teknik bir amaç değil sadece bir
sonuçtur. Ona göre Avrupa tekniğinin (medeniyetinin) Nurettin Topçu
1. Medeniyetlerin oluşmasında etkili olan faktörler nelerdir?
2. Metinden hareketle kültür ve medeniyetin hangi yönleri ile birbirlerinden ayrıldıklarını açıklayınız?
3. Kültürel farklılıklar bir çatışma mı yoksa bir zenginlik göstergesi midir? Tartışınız.
Okuma Parçası
Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
TÜRK SOSYOLOGLARINA GÖRE KÜLTÜR VE MEDENİYET
Ziya Gökalp, kültürle medeniyetin ayrı ayrı kavramlar olduğunu kabul eder ve kültüre “hars” der. Ona göre hars,
millî olduğu halde medeniyet beynelmileldir. Başlangıçta her kavmin harsı vardır. Hars yükseldikçe medeniyet doğma-
ya başlar.
İsmail Hakkı Baltacıoğlu’na göre Tanzimat’tan beri kültürle medeniyeti, vicdanla aklı, Türklükle Avrupalılığı
birbirine karıştırdık. Sosyoloji biliminin, ayrı cinsten gerçekleri birbirinden bıçakla kesilmiş gibi ayırması gerekir.
Kültür ulusal, medeniyet milletlerarasıdır. Prof. Dr. Erol Güngör’e göre, kültür ve medeniyet ayrımı, biz Türkler için,
sadece sosyolojik bir kavram meselesi değildir; millet hayatına nasıl bir yön vereceğimiz konusundaki isteklerimize
objektif ve ilmî destek bulma gayretleridir. Her toplumun kültürü, o toplumda yaşayan insanların çeşitli problemlere
karşı denedikleri çözüm yollarından meydana gelmiştir. Çözüm tarzlarından bazıları zamanla sabit hâle gelerek, toplu-
mun bütününe mal olur ve toplumun kültürünü oluşturur.
Doç. Dr. Nurettin Topçu’ya göre kültürle medeniyeti birbirine karıştırdığımız için Batı taklitçiliğine başladık. Mede-
niyet, insanlığın çalışarak ortaya koyduğu teknik eserlerin bütününden ibarettir. Kültür ise bir toplumun kendi tarihi
içinde meydana getirdiği değer hükümlerinin bütünüdür. Bunlar ilim, sanat, ahlak ve dine ait değerlerdir. Prof. Dr.
Mehmet Kaplan’a göre medeniyet ve kültür, bir bütün teşkil eder. Her medeniyet kendine has bir kültür ve sanat yaratır.
(www.w3.gazi.edu.tr)
1. Türk sosyologlarına göre kültür ve medeniyetin özellikleri nelerdir? Açıklayınız.
2. Ziya Gökalp’in yapmış olduğu hars (kültür) ve medeniyet ayrımını doğru buluyor musunuz? Neden?
197
