Page 5 - Sosyoloji 1 | 3.Ünite
P. 5
Kültür 3. ÜNİTE
Maddi Kültür ve Manevi Kültürü Tanıyalım
HAZIRLIK SORULARI
1. Maddi ve manevi kültürle ilişkili olarak neler söyleyebilirsiniz? Düşüncelerinizi belirtiniz.
2. Sizin için manevi özelliklere sahip unsurlar nelerdir? Bunların maddi bir yönü var mıdır? Düşününüz.
KAVRAMLARIMIZ
Maddi Kültür, Manevi Kültür
MADDİ VE MANEVİ KÜLTÜR ÖGELERİ
Kültür kavramı çok geniş kapsamlı bir içeriğe sahip göstermemiştir. Öte yandan Avrupa’da dinin etkisiyle saat
olduğundan, maddi ve manevi kültür diye iki ögeye ayrılarak oldukça erken bir dönemde hızla yaygınlaşmıştır. Çünkü
ele alınmıştır. Böyle bir ayrım gerçekte mevcut değildir; kiliseler inananların belirli saatlerde kilisede toplanmalarını
düşüncede yapılmış yapay bir ayrımdır. Maddi kültür ögele- sağlamak istiyordu. Saatler kilise kulelerine yerleştirildi.
ri, insanların doğa ile ilişkileri sonucu meydana getirdiği tüm Böylece herkes saatten haberdar oldu. İnsanlar işlerini saate
araç ve gereçleri ifade eder. Örneğin üretim araçları, günlük göre düzenlemeye başladılar. Böylece maddi olmayan bir
kullanılan alet ve edevatlar, müzik aletleri, mimari yapılar, kültür ögesi maddi kültür ögesinin hızla yaygınlaşmasını
vb. maddi kültür ögeleridir. Manevi kültür ögeleri ise sağlamıştır.
toplumda meydana gelen inançlar, fikirler, bilgiler, davranış
kuralları, örf ve âdetlerdir. Maddi kültür ögeleri manevi kültür ögelerine göre daha
çabuk değişir. Örneğin cep telefonu (maddi kültür) hızla
Maddi ve manevi kültür ögeleri birbirleriyle etkileşim yaygınlaşmaktadır ancak onu kullanma görgüsü (manevi
içerisindedirler. Örneğin maddi kültür ögelerinden olan kültür) aynı hızda gelişmemektedir. Bunun sonucu olarak
teknik, hem insanoğlunun doğaya egemen olmasını sağla- toplu mekânlarda yüksek sesle konuşulmakta, tiyatro, cami
makta ve doğayı değiştirmekte hem de insan ve toplumlar gibi yerlerde cep telefonunu kapatmaya özen gösterilme-
üzerinde etkili olmaktadır. Örneğin günümüzde otomobil, mektedir. Maddi kültür ögelerindeki bir değişme, manevi
bilgisayar, cep telefonu gibi teknolojik aletler, sosyal yaşamı- kültür ögelerini de zamanla değiştirir. Örneğin üretimin kara
mızı büyük ölçüde değiştirmektedir. Kültürün maddi ögeleri, sabanla yapıldığı bir toplum, geniş aile yapısını gerektirir.
manevi kültür ögeleri sayesinde toplumsal hayatta bir anlam Teknolojinin değişmesi ile tarımda traktörün, biçerdöverin
kazanır. Örneğin bir heykel tek başına estetik bir objeyken kullanılması aile yapısını zamanla değiştirmiştir. Bir toplum-
bir kahramanlığın sembolü olduğunda toplumsal açıdan daha da faydalı ve verimli olan bir maddi kültür unsuru başka bir
anlamlı hâle gelir. toplumda da faydalı ve verimlidir. Mesela tarımda traktör
kara sabana göre bir Fransız için de Türk için de aynı şekilde
Manevi kültür de maddi kültürü etkiler. Gelenekler, faydalı ve verimlidir. Ancak kültürün manevi yönü için bu
görenekler, dinsel inançlar maddi kültür ögelerine uyum anlamda kesin değer ölçüleri yoktur. Mesela Türklerin değer
sağlamayı zorlaştırır ya da kolaylaştırır. Türk tarihinden bir verdiği bir gelenek, Japonlar için değerli olmayabilir. Genel
örnek verirsek; dinsel inaçların etkisiyle minyatür sanatı olarak bakıldığında insanlar için araç olan her şey maddi
dışında insan figürünün yer aldığı resimlerin yapılmasına kültürü, insanlar için amaç olan her şey ise manevi kültürü
izin verilmemesi sonucu resim sanatı yeterince gelişme oluşturur.
Maddi Kültür Ögeleri Manevi Kültür Ögeleri
İnsan emeğine dayalıdır. İnsanların birbirleriyle kur-
duğu ilişkiler sonucu ortaya
Teknolojiyi, mimariyi, araç ve çıkan düşünce sistemlerini,
gereçleri kapsar. toplumsal değer ve normla-
rı, değer yargılarını, örgüt-
Üretim araçları, günlük kul- lenme biçimlerini, sanat ve
lanım araçları, müzik alet- eğlence anlayışları gibi öge-
leri vb. maddi kültür ögele- leri içerir. Toplumda oluşan
ridir. inançlar, fikirler, bilgiler,
davranış kalıpları, örf ve
âdetler manevi kültür ögele-
ridir.
189
