Page 10 - Sosyoloji 2 | 2.Ünite

DOĞAL ÇEVRENİN TOPLUMSAL YAPIYA ETKİSİ

KAVRAMLARIMIZ DERSE HAZIRLIK
• Doğal çevre Doğal çevre ile toplumsal değişme arasında ne tür bir ilişki olabilir? Düşüncelerinizi
• Çevre kirliliği paylaşınız.
• Ekosistem

DOĞAL ÇEVRENİN TOPLUMSAL YAPIYA ETKİLERİ

Doğal çevre, insanların yaşadıkları coğrafyadır. Coğrafya, yaşamın kaçınılmaz mekânıdır. İnsanlar bir doğal
çevre içinde yaşarlar ve bu doğal çevre toplum yaşamını etkiler. Doğal çevrenin toplum yaşamına etkisi olumlu
ya da olumsuz olabilir. Bir coğrafi bölgenin, hatta bir ülkenin toplumsal değişmeye uğraması doğal çevrenin
özellikleriyle yakından ilgilidir. Örneğin petrol açısından zengin olan bir coğrafi bölgenin toplumu, bu kaynağı
değerlendirebiliyorsa refah içindedir. Verimli topraklara sahip olan veya ılıman iklimde yaşayan ülkeler daha
hızlı ve kolay gelişebilir. Ancak iklimi nedeniyle soğuk ya da sıcak olan, çeşitli yer altı ve yer üstü zenginlikle-
rine sahip olmayan, kutuplarda ve çöllerde yaşayan toplumların doğayla mücadelesi ekonomik kalkınmalarını
zorlaştırır. Örneğin birçok Afrika ülkesi çöl iklimi nedeniyle verimsiz topraklara sahip olduğundan açlıkla
mücadele etmektedir.
Doğa koşullarındaki değişmeler, toplumsal değişmeye neden olur. Örneğin deprem, sel gibi doğal afetlerin
olması, çevre kirliliği, iklim değişiklikleri, küresel ısınma, salgın hastalıklar (domuz gribi, kuş gribi, Kırım-Kon-
go kanamalı ateşi), ormanların yok edilmesi ve teknolojinin doğal dengeyi bozacak biçimde kullanılması gibi
değişmeler iç göçlere, bölgesel nüfusun azalmasına, ekonomik hayatın zayıflamasına vb. yol açmaktadır. Doğal
çevre, toplum yaşamını etkilediği gibi toplumlar da doğal çevrenin değişmesine etki etmektedir. İnsanlar da
teknoloji sayesinde doğa koşullarını değiştirmekte ve etkilemektedir; barajlar, bentler buna örnek gösterilebilir.
Bu etki olumlu olabildiği gibi olumsuz da olabilmektedir.
Bu şekilde, insanın doğayı, doğa koşullarının da toplumu olumlu ya da olumsuz etkilemesi toplumsal değiş-
meye neden olmaktadır.
Değişim hem istenen hem de korkulan bir süreçtir. Değişimin sonu yoktur. Bu sonsuzluk direnci getirir.
Toplumsal kurumlar, gelenekler, örfler ve hatta bireyler bir toplumda değişmelere direnç gösterebilir. Sonuçta
kurumların işlevlerini yerine getirememesi, kültürel değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılamaması, bireylerden
beklenen rollerin yerine getirilmemesi, kurallara uyulmaması gibi sorunlar ortaya çıkar. Böylece toplumsal de-
ğişme süreci, hem toplum ve kurumları sarsan hem de onların varlığını korumayı amaçlayan bir işleve sahiptir.
Ancak değişmenin kaçınılmaz, sürekli ve gerekli bir süreç olduğu da bilinmelidir.

İnsanoğlu geçmişten günümüze doğal çevreyi kendi ihtiyaçlarına göre düzenlemiştir.

104 DOĞAL ÇEVRENİN TOPLUMSAL YAPIYA ETKİSİ