Page 5 - Sosyoloji 2 | 2.Ünite

MÜDAHALELER YOLUYLA DEĞİŞME

KAVRAMLARIMIZ DERSE HAZIRLIK
• İhtilal Müdahaleler yoluyla toplumsal değişme nasıl gerçekleşebilir? Düşüncelerinizi payla-
• İnkılap şınız.
• İsyan

İHTİLAL, İNKILAP, İSYAN

İhtilal: Türkçe karşılığı devrim kelimesidir. Devrim, toplumda çıkar çatışmaları artınca ve yönetime karşı
hoşnutsuzluk yaygınlaşınca bir ideoloji çerçevesinde örgütlenen belli bir kitlenin mevcut yönetim yerine yeni
bir yapı getirmesidir. Devrim, toplumsal yapının tek bir
BİLİYOR MUYDUNUZ?
alanındaki değişmeyi değil, bütünsel bir değişmeyi ifade
eder ve zor kullanmayı gerektirir. Evrim gibi kendiliğin-
den gerçekleşmez. Örneğin 1789 Fransız İhtilali öncesin-
de ekonomik yönden gelişen fakat yönetime katılamayan
burjuva sınıfının bir ideoloji çerçevesinde örgütlenerek
krallık rejimini yıkıp onun yerine demokratik bir düzen
getirmesi köklü değişimlere yol açmıştır.

İnkılap: Toplumu mevcut durumdan daha iyi duruma
getirmek için yapılan değişiklik, düzeltme ve iyileştirme
anlamına gelir. İnkılaplar, değişmeyi ileri yönde geliştiri-
Lale Devrinin 1718-1730 yılları arasında
ci ve yenilikçi bir işleve sahiptir. İnkılap, reform ile aynı ve Sultan III. Ahmed ile Nevşehirli Damat
anlama gelir. Örneğin Atatürk, inkılapları gerçekleştirerek
İbrahim Paşa’nın sadrazamlığı dönemini
Türkiye Cumhuriyeti halkını çağdaş ve uygar bir toplum kapsadığını, bu dönemin adını o yıllarda saray
seviyesine ulaştırmaya çalışmıştır. çevresinde lale yetiştirme merakından aldığını,
Lale Devrinde İstanbul’da birçok yenilikler
yaşandığını, Sadrazam Nevşehirli Damat
İbrahim Paşa’nın özellikle Paris ve Viyana’dan
İsyan: Toplumsal düzene ya da otoriteye baş kaldırma, getirttiği projelerden esinlenerek İstanbul’un
karşı gelme ya da ayaklanma anlamına gelir. Kısaca ama- imarında birçok değişiklikler gerçekleştirdiğini
cına ulaşmamış ihtilallerdir. Tarihte görülen isyanlardan biliyor muydunuz?
www.ibb.gov.tr
biri, MÖ 73 yılında İtalya’da Spartaküs önderliğinde kö-
leci toplumsal düzene karşı yapılan ayaklanmadır. Türkiye’de Millî Mücadele Dönemi’nde bu mücadeleye
karşı çıkan bazı kesimlerin Anadolu’nun çeşitli bölgelerindeki çıkardığı ayaklanmalar da bu isyanlara örnek-
tir.

İhtilal (devrim) mevcut siyasal ve ekonomik
kurumlaşmayı yıkmaya yönelik bir hareketi; in-
kılap ise ihtilal sonrasında iyileştirmeyi, planlı
değiştirmeyi ifade eder. İhtilallerden sonra in-
kılaplar yoluyla toplumsal düzen yeniden örgüt-
lenmeye ve biçimlendirilmeye çalışılır. İsyan ise
yine zorla değiştirme temeline dayanır ama dar
kapsamlıdır.

Rusya’da gerçekleştirilen bir protesto gösterisi

MÜDAHALELER YOLUYLA DEĞİŞME 99