Page 11 - Tarih11 - Ünite 3

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE
DENGE STRATEJİSİ (1774-1914)

XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Büyük Güçler

XIX. yüzyıla girerken Osmanlı Devleti, toprak bakımından dün-
yanın en büyük devletlerinden biridir. Bugünkü Anadolu, Trakya,
Bulgaristan, Sırbistan, Romanya, Arnavutluk, Karadağ, Yunanistan,
Kafkasya, Irak, Suriye, Filistin, Hicaz, Mısır, Trablusgarp, Tunus, Ce-
zayir isimleri altında tanınan yerlerden başka Akdeniz’in doğu-
sundaki Girit ve Kıbrıs ile Ege Denizi’nin bütün adaları devletin
sınırları içindedir. Karadeniz, Marmara, Ege Denizi, Kızıldeniz birer
Türk denizi olup Adriyatik Denizi ile Basra Körfezi kıyıları da Türk
topraklarıdır. Akdeniz kıyılarının dörtte üçü de Osmanlı Devleti’nin
hâkimiyetindedir.
Osmanlı’da devleti kuran ve genişleten Türklerin yanında onla-
rın idaresini kabul etmiş olan Grekler, Latinler, Slavlar, Çerkezler,
Gürcüler, Ermeniler, Araplar ve Yahudiler vardır. Devlet içinde
Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Musevilik gibi çeşitli dinler bir arada
bulunmuştur. Osmanlıların ılımlı siyaseti sayesinde farklı ırk, dil,
din ve gelenekler bir arada yaşatılmıştır. Fakat böylesine geniş
bir coğrafyada, bütün farklı unsurlarıy-
la barış içerisinde yaşayan Osmanlılar,
XIX. yüzyılın başlarında gerek iç gerek-
se dış meseleler nedeniyle büyük dev-
letlerle sık sık karşı karşıya gelmiştir.
Fransız İhtilali sonucunda çıkan karışık-
lıklar neticesinde Avrupa’da, Fransa’ya
karşı bir cephe oluşmuştur. Bu cephe-
leşme, Osmanlı Devleti’nin bir süre Rus
tehdidinden uzak kalmasını sağlamıştır.
Kadim dost olarak bilinen Fransa’nın,
1798’de Mısır’ı işgal etmesiyle Osmanlı
için tehdit ve saldırının yönü kuzeyden
Akdeniz’e kaymıştır. Fransızların Mısır’ı Görsel 3.7
işgali (Görsel 3.7) karşısında diğer Avrupalı devletler, kendi men- Fransızların Mısır’ı işgali
faatleri için Osmanlı Devleti’ni savunmuştur. (Gravür)
Osmanlı Devleti’nin dış siyasetinde, Napoleon’un 1798 Mısır Sefe-
ri’yle başlayan ve XIX. yüzyıl boyunca sürdürülen denge politikası
takip edilmiştir. Osmanlı’nın giderek zayıflaması sonucunda ortaya
çıkan denge politikası ile devlet, varlığını sürdürmek istemiştir. Bu
politika ile Osmanlı Devleti, Avrupa’nın büyük devletleri arasındaki
çıkar çatışmalarından yararlanmıştır. Bunun için Rusya’ya karşı İn-
giltere, Fransa’ya karşı Rusya; İngiltere, Fransa ve Rusya üçlüsüne
karşı ise Almanya denge unsuru olarak kullanılmıştır. Genel olarak
Osmanlı Devleti, 1878’e kadar İngiltere’ye bu tarihten sonra ise
Almanya’ya yakınlaşmıştır.

Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyıldan I. Dünya Savaşı’na kadarki
dönemde Avrupa’nın büyük devletlerini “Düvel-i Muazzama”
şeklinde isimlendirmiştir. Bu devletler; İngiltere, Rusya, Prusya, BİLİYOR MUSUNUZ?
Avusturya ve Fransa’dır.

97