Page 29 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 - Ünite 4

4. ÜNİTE

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

düvel : Devletler. muhabbet : Dostça konuşma.
heyulâ : Korkunç hayal.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metinler Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın Üç Şehitler Destanı adlı eserinden alınmıştır. Dağ-
larca, Üç Şehitler Destanı’nda Kurtuluş Savaşı’nın bir bölümünü anlatmıştır. Şair, ayrı başlıklar altın-
daki şiirleri olayların gelişme sırasına göre dizerek doğal destanlardan farklı bir kurgu oluşturmuş-
tur. 49 şiirden oluşan destanda ana motif Mustafa Kemal Atatürk’tür. Okuduğunuz metinde yer alan
“İnönü Dolaylarında Mustafa Kemal”, bu motifin işlendiği şiirlerden biridir. Şiirde Mustafa Kemal
Atatürk; doğal destanlarda asıl kahramana ve askerlere yardım eden, yol gösteren, zor anlarda onla-
rın imdadına yetişen güçlü varlığın modern destandaki yansıması olarak görülür. Okuduğunuz me-
tinde Fazıl Hüsnü Dağlarca; konuşmalardan, konuşturmalardan, alegorik anlatımdan yararlanmıştır.
Anadolu insanını cephede anlatırken “napar, zaar” gibi kelimelere de yer vererek anlatımda doğal ve
güçlü bir ifadeyi ortaya koymuştur.
Üç Şehitler Destanı Türk edebiyatının yapma destan örneklerinden biridir. Türk edebiyatındaki
yapma destanlarda uzun soluklu ve Kurtuluş Savaşı’nı temel alan kahramanlık ögelerinin ağır bas-
tığı anlatım, belirleyici özellikler olarak görülür. Yapma destanlar, doğal destanlardan farklı olarak
bir sanatçı tarafından yazılmış eserlerdir. Yapma destanlarda, doğal destanların coşkulu söyleyişi ve
doğadan aktarılan benzetme unsurlarıyla yapılan anlatımı yer alırken sanatçı tarafından kurguda ve
söyleyişte yeniliklere de yer verilebilir. Yapma destanlarda da doğal destanlarda olduğu gibi olağa-
nüstülükler, insan ve toplum gerçekleri, insanlık durumları işlenir.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’ndaki yapma destan türünün başarılı örnekleri arasında Ca-
hit Külebi’nin Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda, Nâzım Hikmet’in Kuvâyı Milliye, Ceyhun Atıf Kansu’nun
Sakarya Meydan Savaşı, Mehmet Akif Ersoy’un Çanakkale Şehitleri’ne, Gülten Akın’ın Maraş’ın ve Ök-
keş’in Destanı sayılabilir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. • ‒Ben Ankara’da buldum onu, yirmi yaşındaydı zaar,
• Kurtulmuşuz bedenden artık,
Kimse ayaklı, elli değil.
Okuduğunuz metinde geçen bu cümlelerdeki altı çizili ifadelerin cümlelere kattıkları anlamları söy-
leyiniz.
2. “Bana bir avuç kahramanın savunduğu yer
Tarihin kulaklarında altın küpe
Burası
Metris tepe, Kanlı sırt, Adsız tepe.”
Okuduğunuz metinden alınan yukarıdaki dizelerde anlatılmak istenen nedir?
3. “Uzanırlar korkak boşluğa sereserpe
Civar arazinin sultanları”
Bu dizelerdeki mecazlı ifadeye benzer ifadeleri bulunuz. Bunların metnin anlatımına katkısını be-
lirtiniz.

162