Page 16 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 9.Ünite

9. ÜNİTE

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, Cumhuriyet Dönemi yazarlarından Azra Erhat’a ait bir gezi yazısı örneğidir.
Yazar bu metinde Selçuk’tan Söke’ye giderken yaptığı gözlemlerini dile getirmiştir. Azra Erhat, yaşa-
dığı dönemin dil özelliklerini eserine yansıtmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nde gezi türünde çeşitli gelişmeler görülmüştür. Bu dönemin gezi yazarların-
dan Falih Rıfkı Atay’ın dünyanın dört bir tarafına yaptığı gezilerinden oluşan yazıları gerek konuları
gerekse göstermiş olduğu anlatım ustalığı açısından oldukça değerlidir. Falih Rıfkı Atay’ın Denizaşırı,
Bizim Akdeniz, Tuna Kıyıları, Yolcu Defteri, Gezerek Gördüklerim gezi türünün önemli eserlerindendir.
Yine İsmail Habip Sevük’ün Tuna’dan Batıya, Yurttan Yazılar adlı eserleri de Türk edebiyatında dili,
anlatımı, gözlemleri yönünden ayrı bir yere sahiptir.
Cumhuriyet Dönemi’nde gezi türünde eser veren diğer yazarlar arasında Düşsem Yollara Yollara ile
Haldun Taner; Anadolu ile Nahit Sırrı Örik; Sovyet Rusya, Azerbaycan, Özbekistan, Bulgaristan, Macaris-
tan adlı eseri ile Melih Cevdet Anday, Göz Ucuyla Avrupa ile Yusuf Ziya Ortaç; Canım Anadolu ile Bedri
Rahmi Eyüboğlu sayılabilir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. • Akdeniz’i müjdeleyen masmavi bir deniz ıssız kıyılarda köpüklenip duruyor.
• Ufukta Sisam adasının oynak çizgileri beliriyor.
Okuduğunuz metinden alınan yukarıdaki cümlelerde geçen mecazlı ifadelerin altını çiziniz. Bu ifa-
delerin metnin türüne olan katkısını açıklayınız.
2. Tarihî değerlere önem verilmemesi yazara göre ne gibi sonuçlar ortaya çıkarır? Bu konuyla ilgili
yazarın düşüncesine katılıyor musunuz? Neden?
3. İnsanların yaşadıkları çevreye önem vermemeleri ne gibi sonuçlar doğurur? Metinden hareketle
yorumlayınız.
4. Bir gezi yazısında gözlem ne kadar önemlidir? Metinde geçen gözleme dayalı cümlelere örnekler-
bulunuz.
5. Yazar gezip gördüğü yerler ile ilgili öznel düşüncelere yer vermiş midir? Açıklayınız.
6. Metnin türü ile yazarın bakış açısı arasında nasıl bir ilişki vardır?

7. Metinde gezi yazısı türünün hangi özellikleri görülmektedir?
8. Metinde anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarının hangilerinden yararlanılmıştır? Bun-
ları aşağıdaki şemalara yazınız.

Anlatım Biçimleri Düşünceyi Geliştirme Yolları

9. Metnin konusunu ve ana düşüncesini belirleyiniz.

10. Metinde yazar gezip gördüğü yerin sosyal, siyasi, tarihî değerlerine yer vermiş midir? Metnin ya-
zıldığı dönemin gerçekliğinden yola çıkarak açıklayınız.

302