Page 12 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 9.Ünite

9. ÜNİTE

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin Cumhuriyet Dönemi yazarlarından Reşat Nuri Güntekin’e aittir. Bu metinde
yazar, trenle Çatalca’ya gidiş yolundaki izlenimlerini sade bir dille anlatmıştır. Bir bölümünü yuka-
rıda okuduğunuz Anadolu Notları adlı eserde yazar, Anadolu‘ya yaptığı gezilerde sosyal ve kültürel
hayatla ilgili edindiği izlenimleri aldığı notlarla bir araya getirmiştir.
Tanzimat Dönemi’nde Batılı anlamda gezi yazısı örnekleri sanatçıların Avrupa’ya gidip orada
edindikleri izlenimlerini yazmaları ile başlamıştır. XIX. yy.ın sonlarında yayımlanan Ahmet Mithat
Efendi’nin Avrupa’da Bir Cevelan ile Direktör Ali Bey’in Seyahat Jurnali adlı eseri de bu yüzyılın önemli
gezi eserlerindendir. 1908’den sonra gezi yazısı türünde büyük ilerleme sağlanmıştır. Bunda yabancı
ülkelerle kurulan ilişkilerin gelişmesi ve gezilerin daha kolay hâle gelmesi etkili olmuştur. Böylece bu
türde eser sayısında artış görülmüştür. Ahmet Haşim’in Frankfurt Seyahatnamesi, Cenap Şahabettin’in
Hicaz yolculuğunu anlatan Hac Yolunda, Suriye ve Irak’tan bahsettiği Âfâk-ı Irak ve bir Avrupa gezisin-
de izlenimlerini anlattığı Avrupa Mektupları bu dönemin önemli gezi yazısı eserlerindendir.
Cumhuriyet Dönemi, gezi yazısı bakımından yurt içi ve yurt dışı gezilerin iyice arttığı, gezilen
coğrafyaların çeşitlendiği, farklı bakış açılarının getirildiği, bu türün pek çok değişik örneğinin gö-
rüldüğü bir dönemdir. Eserlerde oldukça sade bir dil ve akıcı bir anlatımın kullanımı dikkat çeker.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Okuduğunuz metinde yazarın Çatalca yolu ile ilgili izlenimleri nelerdir?
2. Bu metinde gezi yazısının hangi özellikleri bulunmaktadır?
3. Okuduğunuz metinde yazar sosyal, siyasi, tarihî ögelere yer vermiş midir? Belirtiniz.

4. Metindeki cümlelerden yola çıkarak metnin dil ve anlatımı hakkında çıkarımlarda bulununuz.
5. Metinde kullanılan anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz.

6. Yazar metinde gözlem yöntemine ne kadar yer vermiştir?
7. Bu metinde anlatıcı hangi tip bakış açısını kullanmıştır?
8. Okuduğunuz metinde öznel anlatımlı ifadelere yer verilmiş midir? Metinden örnek cümleler veriniz.

YAZARIN BİYOGRAFİSİ

REŞAT NURİ GÜNTEKİN (1889-1956): XX. yy. roman, hikâye, tiyatro ya-
zarlarındandır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirdi. Öğretmen-
lik hayatına Bursa’da başladı. Reşat Nuri eserlerinde Anadolu’yu ve Anadolu
insanını ele aldı. Yeni Lisan ve Millî Edebiyat Dönemi’nin başarılı kalemlerin-
den biri oldu. Konuşma dili ile yazı dilini büyük bir ustalıkla sade, yaşayan bir
Türkçede birleştirmeyi amaçladı. Romanlarında bireysel ve sosyal konuları iş-
leyen yazar, küçük hikâyelerinde mizahı kullandı. Başta romanları olmak üze-
re edebî eserlerinde Anadolu’ya ait gözlemlerine çok yer verdi. Tiyatrolarını
konuşma dilinin özelliklerine dikkat ederek kaleme alan Reşat Nuri bu türdeki eserleriyle aile ve
toplum hayatının çeşitli yönlerini sahneye aktardı. Gizli El, Çalıkuşu, Damga, Dudaktan Kalbe, Akşam
Güneşi, Bir Kadın Düşmanı, Yeşil Gece, Acımak, Yaprak Dökümü, Tanrı Misafiri eserlerinden bazılarıdır.

298